Federacija BiH
Ambijent za promene
Iako nadležnosti opština u BiH nisu velike značaj ovih izbora je veliki
Najveći uspjeh na lokalnim
izborima u Federaciji BiH postigla je Socijaldemokratska partija (SDP).
Iako do utorka organizator izbora, misija OEBS-a, nije izašla sa zvaničnim
podacima, izborni štab SDP-a saopštio je da je na osnovu prebrojane većine
glasova u zemlji, ova stranka dobila natpolovičnu većinu u Tuzli, Živinicama,
Lukavcu i Srebreniku, te sarajevskim opštinama Centar, Novi grad, Novo
Sarajevo i Stari grad, dok je pojedinačno SDP najjača stranka u Zenici,
Goraždu, Gračanici, Maglaju, Brezi... Takođe, i u ostalim opštinama
SDP je osvojio procentualno veći broj glasova u odnosu na prošle lokalne
izbore prije dvije godine. U poređenju sa tim izborima, kada je SDP
pobjedio samo u Tuzli, uspjeh se može smatrati potpunim.
Zanimljivo je da je došlo i do jačanja Stranke za BiH Harisa Silajdžića, koja je u većini opština ovaj put nastupila samostalno. Ova stranka je osvojila više glasova od svog dojučerašnjeg koalicionog partnera SDA u Tuzli, kao i sarajevskoj opštini Stari grad, gdje se mislilo da SDA ima snažno uporište. Porast popularnosti ove stranke bilježi se i u nekim malim mjestima gdje je SDA do sada imala primat.
Zanimljivo je da je dosad vladajući DA dobre rezulatete ostvario samo u onim mjestima gdje postoje jake nacionalne napetosti između Bošnjaka i Hrvata, kao što su Mostar, Bugojno, Travnik…
PORAZ U GRADOVIMA: Praktično, SDA je izgubio sve veće urbane sredine. To je potvrdio i njen potpredsjednik Sulejman Tihić, koji je novinarima rekao da se rezultati njegove partije kreću “ispod očekivanja do zadovoljavajućeg”. “Razočarani smo Sarajevom, Tuzlom i Goraždem”, rekao je Tihić i dodao da će stranka naknadno analizirati rezultate neuspjeha, kojem je, kako je rekao, posebno doprinijela međunarodna zajednica pristrasnim odnosom prema opoziciji. S druge strane, predsjednik SDP-a Zlatko Lagumdžija samo je potvrdio svoj raniji optimizam rekavši da se konačno “BiH digla na noge”. Naglasio je da će njegova partija uskoro imati dvadeset gradonačelnika, što je ocijenio kao politički veoma značajno. “Tamo gdje bude naša vlast dozvolićemo bez uslovljavanja povratak izbjeglica, obračunaćemo se sa korupcijom i nastojaćemo da ostvarimo ekonomski preporod”, rekao je Lagumdžija.
Na teritorijama sa hrvatskom većinom Hrvatska demokratska zajednica (HDZ) praktično i nije imala pravog konkurenta, jer se HDZ u BiH nametnuo kao svenarodni pokret čiji je glavni cilj da “sačuva Hrvate od majorizacije Bošnjaka”. Nakon sloma Tuđmanove Hrvatske, bh Hrvati su se osjetili napuštenim, ali i preplašenim, te su masovnim glasanjem za HDZ nastojali da sačuvaju političko jedinstvo.
Iako nadležnosti opština u BiH nisu velike, i tiču se uglavnom čisto lokalnih odnosa i komunalnih problema, značaj ovih izbora je veliki. Praktično, oni su odraz sadašnjeg političkog stanja u zemlji i indikator narodnog raspoloženja pred opšte izbore u oktobru za koje međunarodna zajednica neskriveno očekuje da će napraviti konačnu promjenu nacionalnih vlasti u BiH i otvoriti put istinskoj demokratizaciji. No, da bi do toga došlo, procjenjuje se da je potrebno prvo “prokrčiti put” u brojnim gradićima u BiH gdje sadašnje vlasti pod prismotrom drže sva zbivanja u opštinama. Najveći pritisak na medije i druge institucije na lokalnoj razini vrše, daleko od ombudsmana i međunarodnih institucija, osioni gradonačelnici i drugi politički moćnici. Time je sputano stvaranje demokratskog ambijenta neophodnog za korjenite promjene.
Međutim, u Sarajevu se sada postavlja pitanje – hoće li samo parcijalne promjene u BiH, i to unutar samo jednog naroda – bošnjačkog, biti dovoljan inicijator za prosperitet zemlje i normalizaciju nacionalnih antagonizama? Iz poražene Stranke demokratske akcije već upozoravaju – Srbi su glasali za SDS, Hrvati za HDZ, a mi... Iako ovo pitanje SDP odbacuje i naziva ga gubitničkim, evidentno je da su se nad ovom činjenicom zamislili mnogi Bošnjaci. Mada nisu objavljeni zvanični rezultati izbora, već se spekuliše da bi na jesenskim opštim izborima posustali SDA mogao vaskrsnuti, kao protuteža tvrdonacionalnim partijama u Hrvata i Srba.
UNUTRAŠNJA PITANJA: Međutim, ovakva razmišljanja treba uzeti sa velikom rezervom. Kada su u pitanju globalni politički interesi bošnjačkog naroda i sudbine BiH, razlike između SDP-a i SDA-a gotovo da i nema. I jedna i druga partija smatraju da je prevashodni interes Bošnjaka unutar jedinstvene BiH. I jedna i druga stranka su na stanovištu da je na BiH izvršena agresija od strane bh Srba, kao i Srba i Crnogoraca iz Jugoslavije. I jedna i druga partija konstantno kritikuju Dejtonski sporazum i potajno se nadaju njegovoj reviziji. Najveća razlika između ove dvije partije jeste kako urediti odnose unutar samog bošnjačkog korpusa. SDA je polazište imao u nacionalno-klerikalnom konceptu, koji je baštinio konzervativne običaje islama i u društveni život BiH uveo običaje i razmišljanja koji u prijeratnoj BiH nisu bili javni. S druge strane SDP insistira na punoj sekularizaciji države i uklapanju BiH (i Bošnjaka) u moderne evropske tokove. Zbog toga ova partija ima simpatije znatnog broja Srba koji su ostali živjeti u Federaciji BiH, što joj djelimično daje karakteristiku multietničke partije. No, lideri SDS-a i HDZ-a već su stavili do znanja da SDP smatraju prvenstveno bošnjačkom strankom, te da neće priznavati njegovo legitimisanje kao svebosanske stranke. Lagumdžija je na ovo lakonski odgovorio da ga mišljenje ove dvije stranke previše ne interesuje, te da je njegov partner Evropa.
Radenko Udovičić
