Ko je Ljuban Ećim:
Čovek sa opasnim vezama

U javnosti Republike Srpske mnogima nimalo nije svejedno da li se bivši zamenik Centra državne bezbednosti nalazi u ovom entitetu ili negde drugde

Prije nešto više od deset godina u sarajevskim "Danima" objavljen je tekst u kojem se dokazuje da su "najuticajniji bosanski bogataši" objedinjeni zajedničkom prošlošću i da su gotovo svi bez izuzetka bili policajci. Oni nisu bili obični policajci, prešli su put od udbaša do bogataša, godinama su službovali u Službi državne bezbjednosti, živjeli tajno i bili povezani sa onima na vlasti. Vlasti su ih uglavnom stvarale, oni su istu zauzvrat čuvali.

...i Ljuban Ećim

U "Danima" se za njih tada pisalo da su "ljudi iz sjene, svjesni da se najlakše žanje posijani strah, i da se sve može unovčiti: od doušničkih informacija, do oružja potrebnog za ostvarenje nacionalnog cilja". Na toj listi se našao i kontroverzni Ljuban Ećim, koji je u žižu javnosti u regionu dospio nakon pronađenog arsenala oružja u banjalučkoj dvorani "Borik", prilikom proslave dvadesetogodišnjice Republike Srpske, kojoj je prisustvovao i državni vrh Srbije.

SLAVSKI GOST: Pojedini mediji i izvori iz policije Ljubana Ećima dovode u vezu sa Boškom Stanišljevićem, koji se dobrovoljno predao policiji, priznajući da je on sakrio oružje u dvorani, ali kako bi ga preprodao. U toj vezi se našao i davno zaboravljeni Dragan Kijac, koji je tokom rata bio šef srpske tajne policije, a prema pisanjima pojedinih medija kasnije i "mozak obezbjeđenja Radovana Karadžića". Kijac godinama nije viđen u Banjaluci, tek ga sad pominju kao ovogodišnjeg slavskog gosta, zajedno sa Ećimom, kod uhapšenog Stanišljevića. U septembru 1997. godine, Kijac je izbjegao hapšenje u Banjaluci, prilikom antiesdeesovskih nemira pred banjalučkim hotelom "Bosna". Od tada je vrijeme provodio uglavnom u Beogradu.

Iako su mnogi smatrali da je hapšenjem u Srbiji tokom 2007. godine završio svoju "patriotsko-dilersku karijeru sa rukama punim droge, deviza, eksploziva i naoružanja", Ljuban Ećim se prema pisanju banjalučkih medija ponovno i javno pojavio u Banjaluci, i to u predvečerje obilježavanja godišnjice ovog bosanskohercegovačkog entiteta. Inače, zbog nedozvoljenog držanja i nošenja oružja i falsifikovanja dokumenata, Ljuban Ećim je u Beogradu 1. marta 2010. godine osuđen na 28 mjeseci zatvora. Od optužbe protiv Ećima za kriminalno udruživanje i trgovinu narkoticima, Tužilaštvo je odustalo.

Pravnik Ljuban Ećim, za mnoge vladar života i smrti u Republici Srpskoj, za druge diler narkotika širom bivše Jugoslavije i Evrope. U ovdašnjoj javnosti važio je kao jedan od zloglasnih ratnih i poratnih debeovaca, zbog kojeg mnogima nije bilo svejedno da li je u Republici Srpskoj ili negdje drugdje. Bio je osumnjičen da je pokušao ubiti Biljanu Plavšić, koja ga je 1997. godine smijenila sa mjesta zamjenika načelnika Centra državne bezbjednosti pod sumnjom da je umiješan u šverc cigareta i druga krivična djela, među njima i prisluškivanje predsjednice entiteta. Ećim je bio dovođen i u vezu sa prijetnjama smrću Miloradu Dodiku, u vrijeme kada je Dodik bio na čelu Vlade Republike Srpske.

Bivši rukovodilac Službe državne bezbjednosti Republike Srpske Predrag Ćeranić, nakon hapšenja Ljubana Ećima u Srbiji tokom 2007. godine, u izjavi za Radio Slobodna Evropa, istakao je kako je Ećim "tada pod svojom komandom imao oružanu formaciju koja je sijala strah među građanima, reketirala ih, te da je pretendovao da bude Arkan Republike Srpske". Ćeranić se sjeća da je tadašnji lov na Ećimovu grupu ubrzo rezultirao Ećimovom smjenom iz službe i podnošenjem šest krivičnih prijava, među kojima je i ona zbog prisluškivanja predsjednika Republike Srpske. Zanimljiva je i Ćeranićeva tadašnja izjava, koja se odnosila na sudbinu tih krivičnih prijava:

"Naime, već i Sredoje Nović, potonji rukovodilac državne bezbjednosti (danas ministar civilnih poslova na nivou države), a potom i ministar kojeg je predložila koalicija Sloga, zdušno se zalagao da te krivične prijave završe u ladici, da nikada ne budu procesuirane do kraja, iako je u pretkrivičnom postupku istražni sudija obavio kvalitetno svoj posao – znači, napravljen je uviđaj prostorije u pošti gdje se vršilo tonsko snimanje, dobio niz dokaza od strane nas, trake i tonske zapise i tome slično. Ali postojala je jedna linija sa tadašnjim Miloševićevim režimom kojem je pripadao jedan značajan dio ljudi koji su uspjeli da se inkorporiraju u nove demokratske strukture u Republici Srpskoj i koji su po nalogu iz Beograda nastojali da očuvaju Ljubana Ećima i njegove saradnike. Eto, ja sam imenovao glavnoga, koji je u tome bio najagilniji." Na Ećimove jake logističke veze unutar političkih krugova koji su se nalazili na čelu Srbije ukazivala je i Nataša Kandić, direktorka Fonda za humanitarno pravo iz Beograda.

Svi koji su pratili put Ljubana Ećima znali su da ima dobre veze, njegovi bliski saradnici u Banjaluci su se hvalili kako je upravo zahvaljujući dobrim vezama izbjegao pominjanje svog imena u operaciji "Sablja", na šta su bili posebno ponosni.

SPECIJALNE VEZE: Od jula 2003. Ećimu je bio zabranjen ulazak u Evropsku uniju, zbog sumnje da je pružao podršku optuženima za ratne zločine. Zbog tih sumnji i kuća mu je pretresana nekoliko puta.

Ubrzo nakon toga dospijeva i na crnu listu Sjedinjenih Američkih Država zbog sumnje da je direktna podrška Radovanu Karadžiću. Direktor policije Republike Srpske Gojko Vasić je nedavno u Banjaluci istakao kako je "Kriminalistička policija Republike Srpske spremna da kolegama u Srbiji ustupi sva svoja saznanja o Ljubanu Ećimu – od njegove uloge u ratu i Specijalnoj jedinici Centra javne bezbjednosti, preko njihovog djelovanja u banjalučkom Centru resora državne bezbjednosti, do njegove navodne uloge u poslijeratnom sakrivanju Radovana Karadžića od Haškog tribunala, koju je, smatraju mnogi u Banjaluci, nerijetko koristio za reketiranje i ucjenjivanje poslovnih ljudi u Republici Srpskoj.

Zasluge za Ećimovo hapšenje u decembru 2007. godine zbog učešća u grupi koja je organizovano prodavala narkotike i u čijim stanovima je pronađeno oružje, policijski izvori iz Republike Srpske pripisali su Upravi kriminalističke policije MUP-a Srbije i na tome im čestitali. U to vrijeme njegovo hapšenje se tumačilo kao prekidanje kanala podrške haškom bjeguncu Radovanu Karadžiću, tako da su upućeni u tome vidjeli i jedan od najtežih udaraca nekadašnjem predsjedniku Republike Srpske.

Prema nekim izvorima, Ećima nije štitio ni postavljao Radovan Karadžić, već Željko Ražnatović i Jovica Stanišić, šef Državne bezbednosti Srbije devedesetih godina. Direktor policije Republike Srpske Gojko Vasić istakao je kako istraga protiv Ljubana Ećima nikada nije dovedena do kraja jer je, pored ostalog, bio nedostupan organima gonjenja. Prema pisanju pojedinih banjalučkih medija, nezvanično, Ećim je osumnjičen i za ratne zločine. Njegovo ime se nalazi na haškoj optužnici protiv ratnog ministra policije Republike Srpske Miće Stanišića, u kojoj je označen kao jedan od učesnika "zajedničkog zločinačkog poduhvata" tokom rata u BiH.

U vrijeme rata Ećim je bio komandant specijalne jedinice Centra javne bezbjednosti – i ona pod nazivom "crvene beretke" – koju je osnovao Stojan Župljanin. Župljanin je u to vrijeme bio ministar unutrašnjih poslova Srpske autonomne regije Krajina. Na suđenju Stojanu Župljaninu u Hagu, jedan bivši radnik Centra službe bezbjednosti Banjaluka, u svojstvu svjedoka, negirao je da su pripadnici specijalne jedinice bili u sastavu Centra, tvrdeći da je "specijala" mogla da bude i dio vojske, te da ih nikad nije vidio, već je samo čuo da su u maju 1992. godine bili učesnici policijske parade. Isti svjedok je takođe "samo čuo da su radnici Službe nacionalne bezbjednosti Ljuban Ećim i Zdravko Samardžija prešli u "specijalu".

ODAHNULI POSLE HAPŠENJA: Prema pisanju banjalučkog "Reportera" u decembru 2007. godine, Ljuban Ećim je "svoja saznanja tokom, a i poslije rata u BiH izuzetno dobro naplatio".

"Reporter" je, pozivajući se na neimenovane izvore, tad objavio kako je Ećim "usput dobro naplaćivao i ulogu bivšeg lidera Radovana Karadžića jer je sve švercovao i nelegalne poslove naplaćivao u Republici Srpskoj na osnovu ranijih saznanja i na osnovu surovosti koju je ispoljavao". Isti izvor svjedoči i o tome da je Ećim, iako je bio pod prijavama, redovno posjećivao Banjaluku i prikupljao novac od biznismena: "Pouzdano se zna da je samo od jednog banjalučkog biznismena u komadu odnio 300 hiljada maraka, a susret je obezbjeđivao nekadašnji visoki funkcioner Srpske demokratske stranke. Policija je i tada znala za njegove boravke, ali niko nije smio ni da se približi. Policija jednostavno nije smjela prići tom čovjeku. Sitnije ubiranje, tačnije do pedeset hiljada maraka, odrađivali su njegovi nekadašnji vojnici."

Ovaj banjalučki magazin objavio je čak i kako je oko tridesetak imućnih pregalaca u Republici Srpskoj ritualno, uz pečenu jagnjad, prasad i piliće, slavilo hapšenje nekada prvog operativca Službe državne bezbjednosti Republike Srpske. Istovremeno, jedan broj poklonika liku i djelu Ljubana Ećima žalio je zbog njegovog hapšenja, kao čovjeka koji je "gradio svoju veliku karijeru u Beogradu", stekavši status kao kum Željka Ražnatovića Arkana i jedan od bliskih saradnika osuđenog ubice Zorana Đindića, Milorada Ulemeka Legije.

Brojni izvori svjedoče o tome da je Ećimov ratni put popločan mnogim zločinima u Prijedoru, Kotor Varoši, Doboju. Njegova jedinica se 1995. godine pridružuje Legiji u Krajini, u sklopu vojne operacije "Pauk", kada su ratovali za Fikreta Abdića. Ećim je bio i član jedinice tajne policije Tajfun, koja je ukazom od 1. decembra 1992. imala istureni radio-centar, kojem je bilo dopušteno obavljanje elektronskog izviđanja svih radio i telefonskih frekvencija, kontrolisanje i praćenje emitovanja stranih radio i TV programa.

Tanja Topić