Novogovor:
Spas

Istina, ovo nije direktno o spasu i spasavanju, nego o pribežištu, skloništu, svakom mestu na kom se čovek može nadati zaštiti od progonitelja.

Od početaka istorije, sveta i posvećena mesta – lugovi, zabrani, žrtvenici, hramovi, ponekad samo belezi ali i svetilišta ili čitava naselja – mogla su pružiti zaštitu u nevolji. Običaj je nesumnjivo mnogo stariji od bilo kog pisanog zakona i, sasvim u skladu sa srazmernim nepisanim strahopoštovanjem na koje su se pribeglice jedino mogle osloniti, njegovo kršenje je doživljavano kao prestup zbog kog će stradati ne samo zločinci nego i generacije njihovih potomaka. Ahajci koji su silovali i ubijali po osvojenoj Troji obezbedili su građu za tragedije do kraja istorije. A stvarno? Pa, jedna od najčuvenijih staroatinskih familija vukla je stolećima krivicu za ubistvo počinjeno na žrtveniku kod koga je spas potražio izvesni Kilon – o kome se malo šta zna, osim da je bio žrtva skrnavljenja svetog prava na zaštitu.

Novogovorski pojam azila nema tu preistorijsku težinu svetogrđa. Grčki asilon, danas azil, podjednako se odnosi na skloništa za napuštene kućne ljubimce, institucije za držanje ludaka – uprkos razvoju civilizacije novogovora, u svetu su bolnice za ljude sa smetnjama u razvoju neuporedivo ređe od ludara, dobrotvorno zbrinjavanje siročadi i beskućnika pa, uopšte, svako sklonište za potrebite.

Povod za ovu priču je samo na prvi pogled slučaj Džulijana Asanža i azila koji mu je dao Ekvador. Već na drugi je očigledno da politika zaštite od političkog progona, koja se posle Drugog svetskog rata utvrđuje kao pravo na azil, umnogome zavisi od lica, države koja ga traži, države u kojoj se nalazi i države koja je zainteresovana da ga se nekako dokopa. Kraće, da je pravo azila, jedno od osnovnih ljudskih prava po Opštoj deklaraciji o pravima čoveka Ujedinjenih nacija iz 1948. godine – vrlo fleksibilno i selektivno.

Ali to su otkrili mnogi prije mene, što reče pjesnik.

Izbeglice svake fele, čiju sudbinu između dva svetska rata nije rešio Nansenov pasoš, kao što ga danas ne rešavaju papiri UNHCR-a. Azilanti, neverovatna i ponižavajuća novogovorska reč za one koji traže bolji život i, u najvećem delu Evrope i sveta – osim u Srbiji, gde ih zovemo Romi – Cigani, pokretni narod koji je na azilanstvo prisiljen banalnom činjenicom da postmoderna civilizacija i kultura traži prijavu boravka i ne priznaje lutalice.

Aleksandar Ćirić