Studije:
Depopulacija Srbije

Projekcije stanovništva: U Srbiji bi se do 2060. broj stanovnika mogao smanjiti na 4,9 miliona

Kako bi se na adekvatan način projektovala fiskalna održivost sistema, Fiskalni savet je koordinirao izradu studije „Projekcije stanovništva Srbije u periodu od 2010. do 2060 godine". Studija se oslanja na najnovije podatke iz popisa stanovništva 2011. godine kako bi kvantifikovala očekivane trendove demografskog starenja i depopulacije u narednim decenijama. Projekcije iz ove studije će omogućiti da, u skladu sa zahtevima Evropske Komisije i Pakta o stabilnosti i rastu EU, dugoročne fiskalne projekcije u Srbiji uzimaju u obzir efekte starenja stanovništva na održivost javnih finansija.Studiju, koju će Fiskalni savet koristiti, a koja je učinjena dostupnom javnosti, uradio je demograf Goran Penev, stručni savetnik u Centru za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka, Beograd. Goran Penev je magistrirao na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, 1987. s tezom: Osnovne determinante, karakteristike i posledice starenja stanovništva Jugoslavije. Oblas njegovih istraživanja su demografske projekcije, starenje stanovništva, razvitak stanovništva. Ovde donosimo izvode iz te studije.

Rezultati projekcija ukazuju na veliku izvesnost da će Srbija, i u narednih pedeset godina (do 2060), ostati područje negativnog prirodnog priraštaja. Naime, polazeći od nasleđene strukture stanovništva po starosti i polu, ostvarenje pretpostavki o budućim trendovima fertiliteta, mortaliteta i migracionog salda imalo bi kao direktnu posledicu kontinuirano veći broj umrlih od broja živorođenih, tj. stalni negativan prirodni priraštaj i to u slučaju realizacije bilo koje projekcione varijante.

Ako postoje razlike, one se tiču isključivo projiciranog obima negativnog prirodnog priraštaja odnosno vrednosti stope prirodnog priraštaja, kao i smera promena. Ako se posmatra samo poslednji petogodišnji projekcioni potperiod (2055-2060), tada bi, prema rezultatima projekcija, najveći negativan prirodni priraštaj bio dostignut u slučaju realizacije konstantne varijante, i to kako u apsolutnom iznosu (-300,8 hiljada ili -60,2 hiljade godišnje), tako i u pogledu visine stope na 1000 stanovnika (-14,9 na 1000 stanovnika godišnje).

Očekivano, najmanja negativna razlika između broja živorođenih i umrlih bi bila ukoliko bi bila ostvarena varijanta visokog fertiliteta. Po toj varijanti, u petogodišnjem razdoblju 2055-2060. negativan prirodni priraštaj bio bi sveden na 6,5 hiljada stanovnika (sa, na primer, 34,9 hiljada u 2010. godini), dok bi prosečna godišnja stopa iznosila "svega" -1,0 na 1000 stanovnika.

Činjenica da ni naglo povećanje fertiliteta, kakvo je pretpostavljeno tom projekcionom varijantom, ne bi moglo za 50 godina da eliminiše "deficit" rađanja, vrlo ilustrativno ukazuje na dugoročne demografske posledice veoma nepovoljne sadašnje i, još više, buduće starosne strukture stanovništva Srbije.

Ukupno stanovništvo Srbije, 2010-2060 (po varijantama projekcija)

(2010=100)

varijanta	2010	2020	2030	2040	2050	2060	Indeks rasta
1. Niskog fertiliteta	7292940	6735064	6112337	5554745	5128969	4715413	64,7
2. Srednjeg fertiliteta	7292940	6839485	6379056	5978815	5761378	5584458	76,6
3. Visokog fertiliteta	7292940	6920387	6586398	6314755	6289309	6344006	87,0
4. Konstantnog fertiliteta	7292940	6763570	6183758	5667387	5288260	4927169	67,6
5. Konstantnog mortaliteta	7292940	6683757	5944645	5285935	4795215	4388287	60,2
6. Nultog migr. salda	7292940	6828339	6296960	5786596	5351901	4907452	67,3
7. Konstantna	7292940	6728037	6032776	5283507	4564443	3864183	53,0
8. Prognostička	7292940	6723658	6091628	5566405	5216083	4906723	67,3

U Foto galeriji takođe: Tabela koja pokazuje prirodni priraštaj, natalitet, mortalitet, migracioni saldo

Aktuelna starosna struktura, duboko ukorenjene niske reproduktivne norme stanovništva, starosni model mortaliteta, i društvenoekonomske prilike koje podsticajno deluju na iseljavanje iz zemlje samo su neki od važnijih činilaca koji će odlučujuće delovati na demografski razvitak Srbije u narednih pola veka. Rezultati analiziranih projekcija stanovništva ukazuju da je u dogledno vreme teško očekivati poboljšanje demografske situacije koja će biti obeležena smanjenjem stanovništva i njegovim vrlo intenzivnim starenjem.

Izvor: Projekcije stanovništva Srbije od 2010. do 2060. godine, Goran Penev

d. c. v.