Nemački Zeleni:
Od antipartije do državotvorne partije

Nijedna zelena partija nema toliku snagu i toliki značaj kao nemački Zeleni, čija bi kandidatkinja za kancelarku mogla da dođe na mesto Angele Merkel

Početkom šezdesetih godina prošlog veka u Americi je nastao hipi pokret. Deca cveća su naglašavala svoju kontrakulturu – povezanost sa prirodom, kritiku potrošačkog društva, postojećeg morala. Muzika hipika je ubrzo počela da širi antiratnu ideologiju, da propoveda mir, ravnopravnost i humanost u svetu. Bilo je to vreme rata u Vijetnamu, hladnog rata i straha od nuklearne apokalipse. Trka u atomskom naoružavanju zahvata i Evropu.

Šezdesetosmaški pokret počinje da zadaje glavobolju etabliranim političkim partijama zapadnih demokratija. U Francuskoj 1968. umalo da izbije revolucija. Ulične borbe predvodi Danijel Kon-Bandi. Sakupljaju se ljudi raznih profila, borci za mir, borci protiv atomskog naoružavanja, borci za čistiju prirodu. Gradovi postaju betonske tvrđave, vazduh je zagađen, mladi protestuju. Deca cveća više ne propovedaju samo peace brother peace, već su spremna da se zarad očuvanja cveća pobiju sa policijom. Zbog skoka cena nafte 1973. dolazi do tada najteže ekonomska krize posle Drugog svetskog rata i duboke recesije.

Nemačka podeljena Berlinskim zidom je u centru svetskih zbivanja. U to doba zemlja proživljava prvu pravu kulturološku denacifikaciju. Studenti počinju da sumnjaju u demokratiju. Novi pokreti protestuju za životnu sredinu, mir i ženska prava. Govori se o "novom socijalnom pokretu". U i dalje formalno okupiranoj Nemačkoj se protestuje protiv nuklearnih elektrana i stacioniranja raketa sa nuklearnim bojevim glavama. To su okviri unutar kojih se razvija ideja o zelenoj političkoj partiji.

Prva zelena partija u Nemačkoj je osnovana 1977. u Donjoj Saksoniji. Tri godine kasnije je na saveznom nivou osnovana partija pod nazivom "Zeleni". Godine 1983. Zeleni ulaze u Bundestag, savezni parlament. Nakon ujedinjenja Nemačke 1993. dolazi do fuzije Zelenih i Saveza 90, te se sada ova levo-liberalna partija zvanično zove Savez 90/Zeleni.

Zeleni su u početku sami sebe nazivali "antipartijom", diskutovali su da li uopšte u "takvoj Saveznoj Republici" treba učestvovati u izborima i ulaziti u parlamente ili se ograničiti na ulične demonstracije i vaninstitucionalne proteste. Na osnivačkom kongresu partije Zelenih muškarci sa dugačkim bradama, što je tada u nemačkoj politici bilo veoma neobično, demonstrativno su štrikali pulovere, da bi dokazali da među polovima nema razlike. Kada su ušli u savezni parlament, zeleni poslanici su se rotirali na poslaničkim funkcijama. Zeleni u Nemačkoj postepeno postaju ozbiljna politička snaga. Prva prava zelena međunarodna politička zvezda bio je Joška Fišer, rođen 1948. kao sin mesara. Godine 1975. je kao član grupe Revolucionarna borba ulazio u sukobe sa policijom. Postoji filmski zapis kako bije jednog policajca, na glavi ima crni motociklistički šlem. Pred sudom poriče da je bacao Molotovljeve koktele. Oslobođen je usled manjka dokaza. Neosporno je bacao kamenje na zgrade u izgradnji, razbijao prozore, učestvovao u "okupaciji" praznih stanova. Sam stanuje u "komuni", neko vreme zajedno sa Kon-Bandijem, sa kojim je ostao veliki prijatelj. "Malograđanske" partije govore o seksualnim orgijama u tim zelenim komunama, Zeleni u nastajanju to poriču. Godine 1983. Fišera biraju za poslanika saveznog parlamenta.

Godine 1985. Zeleni ulaze u parlament u Hesenu, Fišer postaje državni sekretar za životnu sredinu. Kupuje belu košulju i skupe bele patike za 378 maraka. Frakcija Zelenih u parlamentu Hesena poklanja mu paket sa belim gaćicama, crnim mokasinima, kravatom i parfemom "armani". Nastavlja da nosi bele sokne, farmerke i patike. Brije se samo ponedeljkom. Takav je sredinom 1970-ih na zgražanje Hansa-Ditriha Genšera upao i na novinarski bal u Bonu gde su gospoda bila u smokinzima a dame u večernjim haljinama. Fišer postaje neka vrsta zelene pop ikone.

Godine 1998. vlada Šreder/Fišer donosi odluku o učestvovanju u bombardovanju Jugoslavije zbog "etničkog čišćenja i srpskih zločina na Kosovu". Fišer to obrazlaže time da želi "da spreči drugi Aušvic". Žestoke diskusije o učešću Nemačke u ratnim akcijama umalo da pocepaju partiju. Zeleni revolucionari se preobražavaju u pragmatične političare. Partija se deli na "realiste" i, moglo bi se reći, "idealiste". Realisti svakako žele da participiraju u vlasti. Njihova struja odnosi prevagu.

Nemački Zeleni su prešli dug put od "antipartije" do partije bez koje je teško zamisliti vladu nakon saveznih izbora koji će se održati u septembru.

Kandidatkinja Zelenih za kancelarku Analena Berbok trenutno vodi u ispitivanjima javnog mnjenja. Zeleni su postali utočište za razočarane socijaldemokrate. Partija je evoluirala od razigrane i ljutite dece cveća do državotvorne partije u Nemačkoj, državi od čije politike i stabilnosti umnogome zavise stabilnost i razvoj Evrope.

A. I.