Naši sugrađani:
Dijamandi, Papamosko, Džikanija, Tafra

Pred popis stanovništva, malo podsećanje na beogradske porodice cincarskog porekla. Možda će se neko prepoznati

Cincari nemaju matičnu državu. Tamo gde su se doselili, asimilovali su se sa većinskim narodom. U današnjoj Srbiji, kojoj su značajno pomogli da izgradi moderno građansko društvo, Cincari su statistička greška. U Beogradu su bili jedni od najstarijih stanovnika, njihovo doseljavanje datira još od srpskih ustanaka, i jedni od najbrojnijih. Dokumenta govore da su i do 19. veka opstali u nemalom broju.

Na ovom mestu biće reči o pojedinim familijama Cincara u prestonici. Najviše ih je "otkriveno" u popisu poreskih obveznika Beograda iz 1840. godine.

Adam Argirović je živeo u kući popisanoj pod rednim brojem 319. Muško lično ime Argir, po kome je formirano prezime Argirović, veoma je specifično za cincarsku i grčku populaciju u Srbiji, kao i u drugim balkanskim zemljama.

Zisi Dijamandi pominje se 1831. godine kao pretplatnik na knjigu M. Lazarevića Plemenita i silna ljubav. Njegovo lično ime, kao i prezime Dijamandi (u pojedinim dokumentima ono je zabeleženo kao Dijamandić, odnosno Diamandi), nedvosmisleno upućuju na cincarsko poreklo ovog Beograđanina. Uprkos tome, pojedini autori su za Zisu, svakako neutemeljeno, smatrali da je bio Jevrejin. Zisa Diamandi pominje se u "Spisku od upisani prednumeranata za ovu [1]838. [godinu] Knjažesko Srbski Novina". Na tom mestu se navodi da je po zanimanju bio "vinokupac", odnosno trgovac vinom. U "Spisku od meanske polgodišnje arende varoši beogradske s predgrađima od 26g oktovrija, 1838. goda, pa do 23. aprila ove, 1839. godine" Zisa Dijamandi navodi se među mehandžijama. Zisa Dijamandić je 1840. godine živeo u beogradskoj kući popisanoj pod rednim brojem 298. Za Zisu Dijamandića takođe je zabeleženo 1840. godine, da je u to vreme bio poreski obveznik, odnosno odrasla osoba. U istorijskom dokumentu nastalom u Beogradu 16. maja 1841. godine, pominje se izvesni Koča Dimitrijević. Za njega je na tom mestu zabeleženo da je bio "sluga Zise Dijamande kavedžije". Nije utvrđeno da li je sa Zisom u srodstvu bio Dimitrije Dijamandi, koji se 1837. godine pominje u Spisku turskih podanika nastanjenih u Beogradu. Tada je za njega zabeleženo da je došao pre dve godine iz Sačista, grada lociranog u Egejskoj Makedoniji. Po zanimanju je bio ćurčija. Nije bio oženjen, odnosno, bio je "bećar". U Beograd je došao bez "teskere" (putne isprave).

Prema popisu poreskih obveznika 1840. godine, u Beogradu je živeo i Šterija Đorđević čije ime svedoči o cincarskom poreklu, a prezime Đorđević nesumnjivo je posrbljeno. U pitanju je veoma često srpsko prezime, a nose ga porodice različitog porekla. Pomenuti Šterija verovatno je bio identičan sa Sterijom Đorđevićem, beogradskim stanovnikom poreklom iz Bitolja (Monastira), koji se pominje u dokumentima između 1833. i 1836. godine.

Poreski obveznik bio je i Duma Jamandić; prezimena Jamandija i Jamandić relativno su česta među potomcima Cincara, kao i H(adži) Guša Kočić. Prezime Kočić javlja se među srpskim porodicama različitog porekla, ali lično ime Guša svedoči o cincarskom poreklu ovog Beograđanina. Pomenuti popis govori i o Janja Papa Moskou, a familija Papamosko svakako je bila cincarskog porekla, Dima Koranda, Đorđe Džikanija – u to vreme su bila i druga slična cincarska prezimena Džikane, Džika, Džako, Džikada. Janja Tafra živeo je 1840. godine u beogradskom domaćinstvu broj 40. Svakako je pripadao istoj porodici kao i beogradski Cincarin Jaša K. Tafra, koji se pominje u "Novinama srbskim" iz 1841. godine.

Među članovima Esnafa boltadžijskog (trgovačkog) 1826. godine navodi se Đorđe Nančo. Bio je zaposlen u radnji Duke Bešike. Plaćao je harač. Za beogradsku familiju Nančo zabeleženo je da je poreklom iz Klisure, odnosno Vlahoklisure. Đorđe Nanča pominje se i u poreskom popisu iz 1840. godine.

Šterija Naumović bio je kućni starešina u domaćinstvu popisanom pod rednim brojem 100. Ovaj Beograđanin se navodi i u dokumentu iz 12. februara 1840. godine pod imenom Sterija Naumović, po kome je imao parcelu neposredno pored placa "gospodina Vučića" (Tome Vučića Perišića).

Za Mihajla Ćipru, koji je najverovatnije bio cincarskog porekla, zabeleženo je da se u Beograd doselio iz Elbasana. Pominje se u dokumentu ("pasošniku"), nastalom u periodu između 1833. i 1836. godine. Đorđe Ćipra navodi se u popisu Beograda iz 1840. godine.

Dimitrije Cincar naveden je 1826. godine kao član beogradskog Esnafa simidžijskog (simidžije su pravile simit – vrstu hleba). Nije poznato da li je sa Dimitrijem u srodstvu bio Šterija Cincar, koji se pominje u popisu iz 1840. godine i o kome je zabeleženo da je oslobođen poreza zato što je "ćorav i siroma, nemajući nigdi ništa". Međutim, naknadno je odlučeno da Šterija ipak treba da plaća 1/3 poreza.

Dimitrije Šterić živeo je 1840. godine u Beogradu, nije moguće pouzdano utvrditi da li je u srodstvu sa Dimitrijem bio Janja Šterić, koji se pominje u Beogradu 11. maja 1839. godine. Janja je po zanimanju bio kafedžija, a navedenog datuma učestvovao je na licitaciji na kojoj su se prodavale "kućevne stvari" dr Vartolomeja (Bartolomea) Kuniberta. Janja Šterić se kao jedan od mehandžija pominje i u "Spisku od naplaćene polgodišnje arende meanske u varoši beogradskoj od aprilia 23. pa do oktomvria ove 1838. godine". Prezime Šterić svedoči o cincarskom poreklu navedenih Beograđana.

Srbiju, pa dakle i Beograd, očekuje novi popis stanovništva – prilika da ovdašnji Cincari u našoj državi dobiju status nacionalne manjine.

Cincari su današnjem Beogradu ostavili brojne tragove, na fotografiji je jedan od njih: prva fabrika čokolade u Srbiji, otvorio ju je Kosta Šonda 1905. godine u Dubrovačkoj ulici. Srbiju, pa dakle i Beograd, očekuje novi popis stanovništva – prilika da ovdašnji Cincari u našoj državi dobiju status nacionalne manjine.

Aleksandar Bačko