Legalizacija softvera:
Civilizacijski proces

U periodu legalizacije Majkrosoftovih softvera, od 1. septembra do 31. decembra, zainteresovani kolektivi moći će da legalizuju softver koji koriste i da nadograde najnovije verzije. Pravo korišćenja licenciranog softvera Windows i Office košta po kompjuteru 100 prve i po 200 dolara druge i treće godine

Na Sinergiji 02, konferenciji održanoj u junu ove godine u Beogradu, na kojoj vodeći lider u proizvodnji kompjuterskog softvera kompanija Majkrosoft predstavlja najnovija dostignuća, najavljena je kampanja za legalizaciju softvera. Trajaće od prvog septembra do 31. decembra ove godine. Tom prilikom prezentovani su uslovi i cene za legalizacijsku kampanju prilagođene jugoslovenskom tržištu.

Legalizacija softvera prvenstveno je civilizacijski proces, a potom i pravno pitanje jer korišćenje piratskog softvera jeste kriminal kao i krađa automobila ili drugih materijalnih dobara. Zaštita autorskih prava i intelektualne svojine definisani su i u našem saveznom zakonu koji bi trebalo da bude modifikovan i usklađen s važećim zakonodavstvom Evropske unije. Na to su se obavezale savezna i republička vlada potpisavši strateški sporazum s kompanijom Majkrosoft. Zakonsko uređenje zaštite autorskih prava i intelektualne svojine jedan je od uslova da bi se naša zemlja priključila Evropskoj uniji i integrisala u svetske poslovne tokove.

SADA ILI KASNIJE: Kompanija Majkrosoft, prema ugovoru koji je početkom decembra potpisala s našim vladama, otvorila je predstavništvo u Beogradu i ove jeseni sprovodi legalizacijsku kampanju po cenama nižim od zvaničnih za 30 odsto. Kampanja je namenjena pravnim entitetima (preduzećima, firmama, agencijama... ) koji poseduju više od deset kompjutera kroz OSL – Ugovor o količinskom licenciranju (Open Subscription License).

U periodu legalizacije Majkrosoftovih softvera, od 1. septembra do 31. decembra, zainteresovani kolektivi moći će da legalizuju softver koji koriste i da nadograde najnovije verzije. Pravo korišćenja licenciranog softvera Windows i Office košta po kompjuteru 100 prve i po 200 dolara druge i treće godine. Potpisivanje OSL-a i pravo korišćenja licenciranog softvera imaju kolektivi koji poseduju neki od licenciranih operativnih sistema poput Windowsa 98, 2000 ili Windows XP Home Editiona i tako ostvaruju pravo na nadogradnju za Windows XP Profesional. Ukoliko nemaju legalan softver, tokom legalizacije biće im omogućeno da ga nabave po povoljnoj ceni.

Tokom trajanja OSL-a potpisnici ostvaruju pravo na limitiranu besplatnu tehničku podršku, koja se određuje na osnovu broja licenci koje se tretiraju ugovorom. Potpisnici imaju pravo na besplatnu nadogradnju i nove verzije programa koje su licencirali, kao i na lokalizovanu veriziju Windows XP-a. Verzija najnovijeg operativnog sitema na srpskom biće realizovana tokom kampanje, a potom isporučena svim potpisnicima OSL-a. Po isteku ugovora, posle tri godine, on može da se produži, prekine ili da se licence otkupe.

Legalizovati softver sada ili kasnije? Odluka je prvenstveno na rukovodećim ljudima u kolektivima. Posle završetka kampanje, naši kolektivi će biti u prilici da legalizuju softver po nekom sistemu licenciranja kompanije Majkrosoft, ali po drugim uslovima i po znatno višim cenama. Svest o tome da legalni softver omogućava brzu integraciju u svetske poslovne tokove i da je to valjan način funkcionisanja modernog preduzeća postoji kod nas. Tako su pre početka kampanje OSL ugovore u Jugoslaviji potpisali: Promonte iz Podgorice, Luka Bar, 063 Mobtel Srbija, Dunav osiguranje, Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda i druga preduzeća.

ŠTA SE DOBIJA: Pitanje koje budući korisnici Majkrosoftovih softvera često postavljaju je šta se zapravo dobija plaćanjem licenci za operativne sisteme i programe. Piratski softver ne poseduje nikakvu dokumentaciju pa za njega ne postoji tehnička podrška i nemoguće ga je nadograditi, a softverske kompanije posebno naglašavaju da su instalacioni piratski fajlovi nesigurni i da mogu da ugroze rad kompjutera i pohranjene podatke. Pojedini stručnjaci poput Rafaela Lukavjeckog, renomiranog kompjuterskog stručnjaka, učesnika Sinergije 02, ističu da će legalizacija softvera pomoći i domaćim programerima da razviju posao, ukoliko proizvodi budu dobri, moći će ih plasirati na tržište i preko Majkrosofta. Poštovanje intelektualnih prava omogućiće i više domaćih softverskih rešenja i programa.

Softverske kompanije saopštavaju da korišćenje piratskog softvera ne pogoduje razvoju firmikoje se bave proizvodnjom softvera, što utiče i na celokupnu ekonomiju, a država gubi znatna sredstva zbog neplaćanja poreza. Prema istraživanju koje je tokom 2000. godine u SAD sprovela BSA (Business Software Alliance), čak 24 odsto svih instaliranih poslovnih softverskih aplikacija bilo je ilegalno. Tokom 2000. godine softverski giganti na svetskom nivou izgubili su od 11,75 milijardi dolara, usled čega je 118.000 ljudi izgubilo posao. Iste te godine svetska piraterija porasla je za 37 odsto, a ilegalni softveri najviše su se koristili u zemljama Istočne Evrope – u neverovatnih 63 odsto slučajeva.Kada bi se zaustavila proizvodnja i korišćenje piratskog softvera, do 2005. godine otvorio bi se milion radnih mesta naplatilo bi se 25 milijardi dolara poreza.

Na međunarodnom nivou najpoznatija organizacija za zaštitu intelektualne svojine je WIPO (World Intellectual Property Organization) pri Ujedinjenim nacijama, koja se bavi razvojem međunarodnih normativa i standarda, te administriranjem ugovora koji uspostavljaju međunarodno priznata prava i zajedničke standarde za njihovu zaštitu. Od 1995. godine među svim članicama Svetske trgovinske organizacije koje zahtevaju zaštitu intelektualne svojine na snazi je sporazum o trgovinskim aspektima prava inelektualne svojine TRIPS (The Agreement On Trade Related Aspects of Intellectual Property), što je najobimniji sporazum iz ove oblasti donesen do danas. TRIPS se odnosi na pravo kopiranja, ali i na izvođačka prava, te prava muzičkih producenata i medijskih organizacija.

Dakle, legalizacija softvera je put ka novom i kvalitetnijem poslovanju – neophodnom za domaće i svetsko tržište. Odluka je na nama – jesmo ili nismo deo sveta.

Petar Jovanović