Doc. dr Mihailo Milinković:
Potvrđene sage

"Sporna normanska mapa"; "Vreme" br. 677

Pitanje "otkrića" Amerike oduvek je izazivalo pažnju publike. U zanimljivom napišu o tzv. Vinlandskoj mapi u podnaslovu se pominje otkriće vikinškog naselja na severnoj obali Njufaundlenda, ali se tom prilikom ne donose bliže informacije o njemu. Ne ulazeći u pitanje verodostojnosti Vinlandske mape i još nekih spornih nalaza, kao što su tzv. Kensingtonski runski kamen i drugi, skrenuo bih pažnju na arheološko nalazište na severnom delu kanadskog ostrva Njufaundlend, L'Anse aux Meadows, koje pokazuje da su Vikinzi Ameriku zaista "otkrili" pre Kolumba. Ovde su norveški novinar Helge Ingstad i njegova supruga Ane, arheolog, 1960. godine uočili tragove naselja.

Ono je meštanima od ranije bilo poznato – verovali su da je reč o ostacima indijanske naseobine. Arheološka iskopavanja, sprovedena u nekoliko kampanja početkom šezdesetih godina, iznela su na svetlo dana ostatke nekolicine kuća i drugih objekata, izgrađenih na način tipičan za Island ili Grenland u srednjem veku. Zgrade, raspoređene oko morske uvale, služile su za stanovanje i obavljanje raznih zanatskih delatnosti. U jednoj od njih nalazila se kovačka radionica, druge su bile izdužene, sa više prostorija. Otkriveno je nekoliko indikativnih nalaza: skandinavska bronzana igla-fibula sa prstenastom glavom, islandska lampa od kamena, pršljenak za vreteno, uz još neke druge predmete. U inventaru se nalaze i tragovi metaloprerađivačke delatnosti (gvozdena zgura). Naselje se po načinu izrade ovih predmeta evropskog porekla može datovati u vreme oko 1000. godine, što potvrđuju i analize C14, koje se, okvirno, kreću u rasponu od 890 +/- 70 AD do 1090 +/- 90 AD.

Time bi sage o otkriću Vinlanda, tj. Severne Amerike bile potvrđene. Nalazište L'Anse aux Meadows nalazi se na spisku svetske kulturne baštine (UNESCO). Sever ostrva Njufaundlend za sada je najzapadnija poznata tačka vikinške ekspanzije, koja je na istoku dopirala do Novgoroda i Dnjepra.

Doc. dr Mihailo Milinković, katedra za Arheologiju ranog srednjeg veka Filozofskog fakulteta u Beogradu