"Priznanje i kvazidržava"; "Vreme" br. 871

U toku dnevnopolitičkih prepucavanja između Republike Srbije i Republike Crne Gore o crnogorskoj (vijekovnoj) samostalnosti i nezavisnosti, kao i "Srba" i "Crnogoraca" o etničkom por(ij)eklu ovih poslednjih, zaboravljaju se neke činjenice iz najnovije nam povesnice. Tako, sem povesničara malo ko zna da je Crna Gora (uz dozvolu Beograda) nakon Drugog balkanskog rata 1913. god. uključila u svoju državnu teritoriju i čitavu oblast Metohije, dok je Kosovo ušlo u sastav Kraljevine Srbije (sa Vardarskom Makedonijom). Ova "bratska" podela svete srpske kosovskometohijske zemlje sa Kraljevinom Crnom Gorom realizovana je zbog toga što je Beograd bio svestan da je i Crna Gora srpska zemlja a Cetinje to ne samo naglašavalo u prethodnim decenijama, pa i vekovima, već su crnogorski mitropoliti i svetovni vladari isticali da je Crna Gora "srpska Sparta" a Crnogorci "super Srbi". Uključivanje Metohije u Crnu Goru predstavljalo je odlučujući korak ka stvaranju željene (iz 1848) ujedinjene Crne Gore sa Skadrom, Hercegovinom, Metohijom i Dubrovnikom. Ovaj san Petrović-Njegoša se konačno i ostvario u Kraljevini Jugoslaviji kada je 1929. godine kao jedna od devet banovina stvorena "Zetska banovina" – ništa drugo nego ujedinjena (velika) Crna Gora sa Dubrovnikom, Hercegovinom, Metohijom ali bez Skadra koji nije ni ušao u Jugoslaviju 1919. godine iako su ga Crnogorci uz pomoć srbijanske artiljerije oslobodili/zauzeli 1913. Tako je 1929. godine u okviru Jugoslavije rešeno (u nacionalno-teritorijalnom smislu) pitanje Slovenaca (svi Slovenci u Dravskoj banovini) i pitanje ujedinjene Crne Gore i to zahvaljujući kralju Aleksandru koji je kao rodom sa Cetinja (1888) i od majke Crnogorke (jednom se za vreme svečane dvorske večere i sam javno izjasnio da je Crnogorac) ispunio davnašnji san crnogorskih vladara iz dinastije Petrović-Njegoš. Na drugoj strani, za razliku od vremena kralja Aleksandra i Zetske banovine, današnja Milova Crna Gora bila bi presrećna da ne izgubi polovinu državne teritorije kao posledice albanskog iredentizma ali i bošnjačkog separatizma. Ipak, i malo upućeni u politološke analize Balkana znaju da će veoma brzo Albanci naplatiti svoje referendumsko "da" za nezavisnu Crnu Goru. Uostalom, barjak OVK se uveliko vije u Tuzima nadomak Podgorice.

Docent dr Vladislav B. Sotirović, istoričar i filolog, Univerzitet u Viljnusu, Litvanija