Obrazovanje za XXI vek (18):
Čemu istorija?

Ove godine navršava se sedam decenija od početka Drugog svetskog rata i na našim prostorima. U međuvremenu, bilo je još ratova i drugih burnih istorijskih događaja koji se mogu tumačiti i predstavljati na razne načine. Udžbenici istorije za osnovne i srednje škole više su puta menjani, prekrajani i transformisani. Podjednako često, ako ne i češće, bili su predmet sporenja stručne javnosti, političara i, uopšte, javnog mnjenja. Oko ključnih istorijskih događaja i ličnosti u društvima bivše SFRJ nikada nije postignut konsenzus ili makar minimum slaganja, koji bi istoriji kao naučnoj disciplini omogućio da radi ono što joj je posao. Prevelika količina istorije, burnih i važnih događaja i preokreta nužno rađa pitanje kako deci predavati i udžbenike pisati o nečemu što je toj istoj deci prošlo kroz kuću i kroz porodicu. Previše istorije po glavi stanovnika na ovim prostorima često zamagljuje granicu između lične, tj. porodične i društvene, velike istorije, jer su akteri jedne i druge često isti. Drugi problem je što udžbenici istorije, s obzirom na izmene koje trpe u društvima koja se ne određuju jasno prema svojoj prošlosti i koja se još ideološki spore o pitanjima od pre sedam decenija, prestaju da budu didaktičko sredstvo i postaju oruđe u rukama političara i trenutno vladajuće ideologije. Analizom ovog problema bave se četiri nedavno objavljena zbornika "Kultura sjećanja", koje su zajednički izdali Disput Zagreb i Fondacija "Fridrih Ebert" (FES) Banja Luka. Iz ovih zbornika prenosimo najzanimljivije delove analize istorijskih udžbenika u Srbiji i Hrvatskoj, kada je reč o Drugom svetskom ratu, kojim su se bavile istoričarke Dubravka Stojanović i Snježana Koren. Tu je i tekst Tanje Topić, naučne saradnice FES-a Banja Luka, o tome sa kojim ciljevima i namerama su nastali zbornici "Kultura sjećanja".

uređuje Jovana Gligorijević