Dokumenti:
Izvodi iz izmenjene optužnice iz 2002. protiv Ratka Mladića

Tužilac Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, na osnovu svog ovlašćenja iz člana 18 Statuta Međunarodnog suda, optužuje

Ratka Mladića

za genocid, saučesništvo u genocidu, zločine protiv čovečnosti kršenja zakona i običaja ratovanja,

kako sledi:

Optuženi

Ratko Mladić je rođen 12. marta 1942. godine u opštini Kalinovik u Republici Bosni i Hercegovini (dalje u tekstu: BiH). Školovan je na vojnoj akademiji Jugoslovenske narodne armije (dalje u tekstu: JNA) u Beogradu, nakon čega je postao starešina u redovnom sastavu JNA, a potom i vojsci Srpske Republike Bosne i Hercegovine/Republike Srpske (dalje u tekstu: VRS).

U junu 1991. Ratko Mladić postavljen je za komandanta 9. korpusa JNA u Kninu, za vreme borbi između JNA i hrvatskih snaga. Dana 4. oktobra 1991, predsednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (dalje u tekstu: SFRJ) unapredio ga je u čin general-majora. Dana 24. aprila 1992. Ratko Mladić je unapređen u čin general-potpukovnika, a 25. aprila 1992. postavljen je za načelnika štaba/zamenika komandanta u komandi Druge vojne oblasti JNA u Sarajevu. Na tu dužnost stupio je 9. maja 1992. Dana 10. maja 1992, Ratko Mladić je preuzeo dužnost komandanta u komandi Druge vojne oblasti JNA.

Dana 12. maja 1992, Ratko Mladić je postavljen za komandanta Glavnog štaba VRS-a i na tom položaju je ostao najmanje do 22. decembra 1996. Dana 24. juna 1994, Ratko Mladić je unapređen u čin general-pukovnika.

Činjenični navodi

Ubrzo nakon što je 6. aprila 1992. BiH međunarodno priznata kao nezavisna država, u Sarajevu su izbila neprijateljstva, što je označilo početak sukoba u tom gradu koji će trajati do 1995. godine. Još i pre početka sukoba, oružane snage su zauzele strateške položaje u Sarajevu i oko njega. Grad je potom podvrgnut blokadi, granatiranju i snajperskom delovanju s tih položaja. Od maja 1992, snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom generala Ratka Mladića granatirale su i snajperski delovale po civilnim delovima grada i po njegovom civilnom stanovništvu i ustanovama, ubijajući i ranjavajući civile, te time i vršile teror nad civilnim stanovništvom. Artiljerijski i snajperski napadi izvođeni su uglavnom sa položaja na okolnim brdima iznad Sarajeva, odakle su napadači imali jasan pogled s visine na grad, njegovo stanovništvo i ustanove.

Od maja 1992, snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom generala Ratka Mladića preuzele su kontrolu nad opštinama u Srpskoj Republici BiH, prvenstveno u severozapadnom delu BiH poznatom pod nazivom Bosanska Krajina i u istočnoj Bosni. U tim opštinama snage bosanskih Srba su uzele učešće u kampanji progona s ciljem da se s tih područja otera nesrpsko stanovništvo. Hiljade ne-Srba su deportovane ili prisilno premeštene iz tih opština. Mnogi ne-Srbi su ubijeni, a mnogi drugi su držani u zatočeničkim objektima, gde su ih fizički i psihički zlostavljali i podvrgavali surovim i nečovečnim uslovima. Pored toga, domovi, poslovni objekti i verski objekti ne-Srba, kao i njihova imovina, bili su pljačkani, uništavani i/ili oduzimani.

Od januara do marta 1993, u skladu s Direktivom op. br. 4, snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom Ratka Mladića napale su područje Cerske u istočnoj BiH. Hiljade Muslimana pobegle su na teritoriju pod kontrolom Vlade BiH, uključujući Srebrenicu i Žepu. Dana 16. aprila 1993. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija (dalje u tekstu: UN), postupajući u skladu sa Poglavljem VII Povelje UN-a, usvojio je rezoluciju 819, u kojoj je od svih strana u sukobu u BiH zahtevao da prema Srebrenici, Žepi, Goraždu i Sarajevu (i njihovoj okolini) postupaju kao prema "zaštićenim zonama" koje ne smeju biti cilj oružanih napada niti bilo kakvih drugih neprijateljskih postupaka. Posle toga su snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom Ratka Mladića počele da posvećuju posebnu pažnju zauzimanju strateški smeštene enklave Srebrenica i proterivanju bosanskomuslimanskog stanovništva koje je tamo izbeglo nakon kampanja "etničkog čišćenja" u istočnoj BiH 1992. i 1993. godine koje se spominju u paragrafu 10 gore. Od 26. maja 1995. do 19. juna 1995, snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom Ratka Mladića zarobile su i držale kao taoce više od dve stotine vojnih posmatrača UN-a i pripadnika mirovnih snaga UN-a, nakon vazdušnih udara Severnoatlantskog saveza (dalje u tekstu: NATO) protiv snaga bosanskih Srba u BiH, kako bi odvratile daljnje vazdušne udare na onim područjima na kojima su držale taoce. Neki taoci su tokom zatočeništva zlostavljani i na druge načine maltretirani.

Dana 8. marta 1995, Radovan KARADŽIĆ, kao vrhovni komandant VRS-a, izdao je Direktivu op. br. 7, kojom je VRS-u naloženo da eliminiše muslimanske enklave Srebrenicu i Žepu u sklopu ostvarivanja "strateških ciljeva" od 12. maja 1992. Snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom Ratka Mladića su 2. jula 1995. napale enklavu Srebrenica. Taj napad na ovu enklavu trajao je do 11. jula 1995, kada su general Ratko Mladić i snage bosanskih Srba ušle u Srebrenicu. Potom su te snage bosanskih Srba terorisale bosanske Muslimane koji su prisilno premešteni na područja izvan enklave i od kojih su se mnogi dali u beg krećući se u ogromnoj koloni kroz šumu prema Tuzli. Veći deo te grupe činili su nenaoružani pripadnici vojske i civili.

Od 12. jula do otprilike 20. jula 1995, hiljade muškaraca bosanskih Muslimana zarobljene su od strane snaga bosanskih Srba pod komandom i kontrolom Ratka Mladića, ili su se predale tim snagama. Od 13. do 19. jula 1995, po prekom postupku pogubljeno je više od 7.000 zatočenih bosanskih Muslimana koji su zarobljeni na području oko Srebrenice. Ubijanje je nastavljeno i posle toga. Od otprilike 1. avgusta 1995. do otprilike 1. novembra 1995, jedinice VRS-a pod komandom i kontrolom Ratka Mladića sudelovale su u organizovanim i opsežnim nastojanjima da se prikriju ubistva i pogubljenja bosanskih Muslimana iz Srebrenice tako što su tela ekshumirana iz masovnih grobnica nanovo zakopale na mestima na osami.

Individualna krivična odgovornost

Cilj udruženog zločinačkog poduhvata u BiH bio je da se eliminišu ili trajno uklone, silom ili drugim sredstvima, bosanski Muslimani, bosanski Hrvati i drugo nesrpsko stanovništvo s velikih delova BiH, činjenjem zločina koji su kažnjivi po članovima 3, 4 i 5 Statuta Međunarodnog suda. General Ratko Mladić učestvovao je u ovom udruženom zločinačkom poduhvatu kao saizvršilac i/ili pomagač i podržavalac. (…) Kao komandant Glavnog štaba VRS-a, general Ratko Mladić, delujući kao pojedinac ili u dogovoru s drugim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, učestvovao je u udruženom zločinačkom poduhvatu najkasnije od 12. maja 1992. i najmanje do 22. decembra 1996. na sledeći način:

Planirao je, pripremao, omogućavao ili sprovodio kampanju progona u BiH, koja je uključivala genocidne radnje, putem uspostavljanja kontrole nad opštinama nabrojanim u paragrafu 36 optužnice; napadanja i razaranja nesrpskih gradova i sela, kao i pljačkanja, razaranja i/ili oduzimanja stambenih, poslovnih i verskih objekata u tim opštinama; ubijanja i terorisanja nesrpskih stanovnika i podvrgavanja istih okrutnom i nečovečnom postupanju i uslovima, uključujući fizičko, psihičko i seksualno zlostavljanje, često u zatočeničkim objektima; korištenja ne-Srba za prisilni rad, između ostalog na liniji fronta, i za živi štit; uvođenja restriktivnih i diskriminacionih mera protiv nesrpskog stanovništva; i odvajanja, deportacije i trajnog uklanjanja ne-Srba koji se nisu povinovali volji srpskih vlasti;

Planirao je, pripremao, omogućavao ili sprovodio dugotrajnu vojnu kampanju artiljerijskog i minobacačkog granatiranja i snajperskog delovanja po civilnim delovima Sarajeva i civilnom stanovništvu i ustanovama tog grada, u kojoj su civili ubijani i ranjavani, te je time vršen teror nad civilnim stanovništvom tog grada;

Planirao je, pripremao, omogućavao ili sprovodio operaciju uzimanja vojnih posmatrača UN-a i pripadnika mirovnih snaga UN-a za taoce nakon vazdušnih udara NATO-a 25. i 26. maja 1995;

Planirao je, pripremao, omogućavao ili nastavljao sprovoditi kampanju progona, koja je uključivala genocidne radnje, nakon zauzimanja enklave Srebrenica u julu 1995, putem prisilnog premeštanja žena i dece, bosanskih Muslimana, iz enklave Srebrenica u Kladanj; zarobljavanja, zatočavanja, vansudskog pogubljenja i pokopavanja više hiljada muškaraca i dečaka, bosanskih Muslimana, iz Srebrenice, koji su svi izdvojeni iz grupe bosanskomuslimanskih izbeglica u Potočarima ili su zarobljeni u koloni muškaraca, bosanskih Muslimana, koji su bežali iz enklave Srebrenica; te vršenjem komande i kontrole nad organizovanom i opsežnom operacijom svrha koje je bilo prikrivanje kampanje pogubljenja tako što su tela ekshumirana iz prvobitnih masovnih grobnica i nanovo pokopana, en masse, na drugim mestima na osami;

Pomagao je i podržavao ili podsticao daljnje činjenje zločina time što nije pokrenuo istrage, nije ništa učinio u vezi s tim istragama i nije kaznio podređene pripadnike snaga bosanskih Srba za zločine počinjene nad bosanskim Muslimanima, bosanskim Hrvatima ili drugim ne-Srbima.

Optužbe

Genocid, saučesništvo u genocidu

Najkasnije od 12. maja 1992. i najmanje do 22. decembra 1996, general Ratko Mladić, delujući kao pojedinac ili u dogovoru s drugim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao je, podsticao, naredio, počinio ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu ili izvršenje hotimičnog delimičnog uništenja nacionalne, etničke, rasne ili verske grupe bosanskih Muslimana, kao takve, u Ključu, Kotor Varoši, Prijedoru, Sanskom Mostu i Srebrenici. Kao što je navedeno u paragrafima od 20 do 26, general Ratko Mladić je učestvovao u udruženom zločinačkom poduhvatu. Osnovni cilj tog udruženog zločinačkog poduhvata ostvarivan je prvenstveno putem progona, vršenih po jasnom obrascu kako je navedeno u ovoj optužnici. Ova kampanja progona obuhvatala je, ili je eskalirala do te mere da je obuhvatila, postupanje preduzimano s namerom da se u određenim opštinama u BiH delimično uništi nacionalna, etnička, rasna ili verska grupa bosanskih Muslimana, kao takva. Objekat nameravanog uništenja za snage bosanskih Srba pod komandom generala Ratka Mladića bio je značajan deo grupe bosanskih Muslimana. Ovaj oblik delimičnog uništenja bosanskih Muslimana odvijao se u Banjoj Luci, Bosanskoj Krupi, Bratuncu, Ključu, Kotor Varoši, Prijedoru, Sanskom Mostu, Srebrenici, Vlasenici i Zvorniku.

Uništenje ovih grupa provedeno je: rasprostranjenim ubijanjem, deportacijom i prisilnim premeštanjem ne-Srba za vreme i nakon napada na Ključ, Kotor Varoš, Prijedor, Sanski Most i Srebrenicu. Bosanski Muslimani su ubijani, a stotine hiljada ih je deportovano ili prisilno premešteno u cilju ostvarenja kampanja "etničkog čišćenja" 1992. i 1993. godine u Bosanskoj Krajini i istočnoj Bosni. Ta ubistva obuhvataju ubistva u Banjoj Luci, Bosanskoj Krupi, Ključu, Kotor Varoši, Prijedoru i Sanskom Mostu. U istočnoj Bosni, veliki deo bosanskomuslimanskog stanovništva sateran je na područje Cerske-Kamenice i na kraju nateran u beg prema Tuzli i Srebrenici. Nakon pada Srebrenice, u Bratuncu, Vlasenici i Zvorniku je tokom nekoliko dana na organizovan i sistematski način pogubljeno više hiljada muškaraca bosanskih Muslimana, a to se događalo istovremeno sa prisilnim premeštanjem ostatka zajednice bosanskih Muslimana iz Srebrenice. Ta ubistva obuhvataju ubistva nanošenjem teške telesne ili duševne povrede bosanskim Muslimanima u Banjoj Luci, Bosanskoj Krupi, Bratuncu, Ključu, Kotor Varoši, Prijedoru, Sanskom Mostu, Srebrenici, Vlasenici i Zvorniku, između ostalog tokom njihovog zatočeništva u zatočeničkim objektima u Banjoj Luci, Ključu, Kotor Varoši, Prijedoru i Sanskom Mostu. Bosanski Muslimani u ovim opštinama bili su podvrgnuti okrutnom ili nečovečnom postupanju, uključujući mučenje, fizičko i psihičko zlostavljanje, seksualno nasilje i premlaćivanje; podvrgavanjem bosanskih Muslimana u Banjoj Luci, Bosanskoj Krupi, Bratuncu, Ključu, Kotor Varoši, Prijedoru, Sanskom Mostu, Srebrenici, Vlasenici i Zvorniku, uslovima života sračunatim da dovedu do njihovog fizičkog uništenja, konkretno putem okrutnog i nečovečnog postupanja koje je uključivalo mučenje, fizičko i psihičko zlostavljanje te seksualno nasilje, nehumane uslove života i prisilni rad. Pored toga, u zatočeničkim objektima u Banjoj Luci, Ključu, Kotor Varoši, Prijedoru i Sanskom Mostu, uslovi sračunati da dovedu do fizičkog uništenja bosanskih Muslimana obuhvatali su i neobezbeđivanje odgovarajućeg smeštaja, zaklona, hrane, vode, medicinske pomoći ili higijensko-sanitarnih uslova.