Kosovska Mitrovica

Mirna američka ulica

Radi se o ulici VI čete koju u šali zovu još i američka. Da bi popravili kućni budžet, stanovnici ove (i ne samo ove) ulice višak stambenog prostora pod kiriju su izdali Amerikancima, Francuzima, Kanađanima...

Kosovski Srbi i Albanci ne mogu da se dogovore oko imena grada koji je nekada nosio privilegovano ime - Titova Mitrovica. Albanci smatraju da je prva riječ zvaničnog naziva Kosovska Mitrovica suvišna - zbog toga što na Kosovu postoji samo jedna Mitrovica. Srbima koji Kosovo tretiraju kao dio Srbije naziv Mitrovica bez onoga Kosovska djeluje bezlično - i tvrde da bi mnoge dovela u nedoumicu da li se radi o Sremskoj ili nekoj drugoj Mitrovici...

Priča o nazivu grada bila bi suvišna da igrom slučaja ovo mjesto nije podjeljeno. Većinu grada kontrolišu Albanci, dok je samo jedna šestina pod srpskom upravom. Francuske snage KFOR-a imaju težak zadatak da "gase požare" u neposrednoj blizini rijeke Ibar, koji predstavlja prirodnu ali i etničku podjelu grada. Požari u vidu međusobnih sukoba i onih istinskih, kada objekti plamte, nisu nikakva rijetkost. O podeljenom gradu na Ibru najviše se u medijima govori kada izolovani sukobi izmaknu međunarodnom nadzoru, ali i kada padnu žrtve. Kao nedavno.

Nasilje su očekivali i Srbi i Albanci. Poslednjih mjeseci Srbi su bili izloženi bočnim udarima. Južni dio grada u potpunosti je očišćen od Srba. Izuzetak je činilo sedmoro Srba koji su pod danonoćnom stražom Francuza živjeli u blizini pravoslavne crkve. Autobuski iz srpske enklave i voz za Kosovo Polje iz dana u dan bili su kamenovani. Prekipjelo je kada je 3. februara u selu Čugrelj raketiran autobus UNHCR-a u kojem su poginuli Plana Rajković i Budimir Jovanović. Nakon toga je predsednik Izvršnog odbora srpskog nacionalnog vijeća kosovskomitrovačkog okruga Oliver Ivanović upozoravao: "Očekujemo da će albanski teroristi preko naselja Bošnjačka Mahala pokušati da osvoje sjeverni dio grada. Teški dani tek dolaze. Prinuđeni smo da se sami branimo, jer je očito da nam KFOR ne može pomoći."

Stanovnici sjevernog dijela grada, a uglavnom se radi o ljudima koji nisu imali gdje otići, sa zebnjom su gledali u pravcu ibarskog mosta. Nemiri bi obično započinjali nenajavljenim demonstracijama na koje su Srbi odgovarali sitnim kontraokupljanjima.

Gradonačelnik južnog dijela grada Bajram Redžepi nije bio ravnodušan. Izjavljivao je da su na sjeveru Kosova prisutni "srpski paramilitarci" i da "Mitrovica neće zauvjek ostati podijeljen grad". Tvrdio je da Beograd "ima ozbiljne namjere da zadrži industrijski kompleks Trepča pod svojom kontrolom". U isto vrijeme štampa na albanskom jeziku špekulisala je da su "Šešeljeve paravojne formacije iz Srbije stacionirane u obližnjem Zvečanu".

Kasnije se ispostavilo da je epicentar sukoba bio u naselju Bošnjačka Mahala i da nijedna od sukobljenih strana nije nespremna ušla u mini rat koji je uslijedio.

SNAJPERISTI: U nedelju 13. februara, oko 10 časova ujutro, Kosovska Mitrovica neodoljivo je podsećala na Sarajevo iz najžešćih vremena 1992. Žene, djeca i muškarci koji su se zatekli na ulici pognutih glava pretrčavali su raskršća.

"Ne tamo! Snajper iz Kolašinske!", moglo se čuti na ulici. Snažne detonacije odjekivale su gradom, pucnjava iz pešadijskog i mitraljeskog naoružanja satima nije prestajala. Kao što to obično u sličnim situacijama biva, hirurške ekipe bile su prezaposlene. Međutim, za razliku od Sarajeva, francuski su vojnici ovog puta upotrebili oružje.

Na terasi jednog solitera ubijen je Albanac za kojeg se pretpostavilo da je snajperista. Avni Hajradina jedina je žrtva poslednjeg nasilja. Mediji su kasnije objavili da je bio pripadnik nekadašnjeg UČK-a, a u čaršiji se moglo čuti da je bio opasan momak kakvih ima u svakom većem gradu. Prije nego što su odgovorili na vatru, dvojica francuskih vojnika su ranjeni: jedan u ruku, drugi u stomak. Bez velikog publiciteta, francuskom vojniku povrijeđenom u stomak prvu ljekarsku pomoć ukazali su srpski ljekari. Prethodno su srpski mladići povrijeđenog Francuza na operaciju dovezli privatnim automobilom koji je bio na "rezervi".

PRIJATELJSTVA: Iako se direktni učesnici sukoba iz Bošnjačke Mahale vjerovatno više neće sresti, gradom se pronijela vest da su Francuzi svoj zadatak odradili kako valja, uz ono tradicionalno "svaka im čast". U isto vrijeme, Albanci koji su živjeli u sjevernom dijelu grada tražili su prijatelje kod kojih su ostavljali ključeve od stanova. Mnogobrojne srpske izbeglice među Albancima su tražili prijatelje, ne bi li riješili stambeno pitanje. Iako tačne evidencije o broju Albanaca koji su napustili sjeverni dio grada nema, prema nezvaničnim procjenama, najmanje polovina od 2500 prešla je Ibarski most u strahu od osvetničkih napada. Zanimljivo je da u srpskom dijelu Mitrovice ulica - koja je po strukturi multietnička - ima najmanje problema. Radi se o ulici VI čete koju u šali zovu još i američka. Da bi popravili kućni budžet, stanovnici ove (i ne samo ove) ulice višak stambenog prostora pod kiriju su izdali Amerikancima, Francuzima, Kanađanima... donedavno mrski okupatori u srpskim domovima postali su dragi gosti.

OKUPATORI: Jermenac Karel Čalijan, opštinski administrator za opštinu Zvečan, na jednoj večeri sa predstavnicima Jugoslovenskog ministarstva inostranih poslova, koji svoj punkt imaju u toj opštini, izjavio je: "Vi Srbi ste kulturan narod. Eto, niko mi još nije rekao da sam okupator. Uvijek mi se obraćaju sa 'gospodine okupatore'."

Zbog "okupatorskih metoda" policijskog časa koji je još uvijek na snazi - od šest sati uveče na ulici su samo oklopni transporteri i patrolna vozila KFOR-a i policije UN-a. Protivljenja ovoj odluci nema jer se pokazalo da su policijske mjere imale pozitivne efekte. Najsrećniji su roditelji čija su djeca imala običaj da u kafićima ostanu do sitnih sati, mada su noćne eksplozije uznemiravale sve stanovnike. Trenutno je u gradu mir, ali ponovo i Srbi i Albanci očekuju nemire. Bitka za Kosovsku Mitrovicu nije završena.