Festival Grad teatar Budva
Sukob stvarnog i sudbinskog
Manifestacija je proteklih godina, uprkos mnogim osporavanjima, a zahvaljujući nekolicini istrajnih, profilisala svoj program da bi ovoga puta on bio sastavljen vrlo ambiciozno, sa puno gostiju iz inostranstva. Kratko rečeno, bilo je nekoliko efektnih "pogodaka", nekoliko promašenih "zicera"
U
protekloj sedmici 14. budvanski letnji festival, koji se odvija pod motom
"Između sudbine i stvarnosti", zakoračio je u drugu polovinu.
Začeta kao neka vrsta pandana Dubrovačkim letnjim igrama, manifestacija
je proteklih godina, uprkos mnogim osporavanjima, a zahvaljujući
nekolicini istrajnih, profilisala svoj program da bi ove godine on bio
sastavljen vrlo ambiciozno, sa puno gostiju iz inostranstva.
Kratko rečeno, bilo je nekoliko efektnih "pogodaka", nekoliko promašenih "zicera". Naslov ovogodišnjeg festivala, "ilustruje" i autobus dubrovačke registracije na kojem je veliki crtež Straduna, a koji gotovo svakodnevno stiže u Budvu dovozeći češke turiste – sentimentalno podsećanje na Dubrovnik, na ono što je nekada bilo zajednička domovina, kod mnogih prolaznika, naročito Beograđana, ovih vrelih letnjih dana budi nostalgiju. Nostalgiju su potakli i megazvezda Dunja Vejzović i pijanista Đorđe Staneti, koji je na prošlogodišnjem budvanskom festivalu bio prvi gost koji je stigao iz Hrvatske, po onoj staroj trasi "bratstva-jedinstva". Matjaž Pograjc, jedan od vodećih slovenačkih reditelja mlađe generacije, kaže da svi žalimo za onom Jugoslavijom, ali se stidimo da to javno priznamo jer to više nije u trendu: "Ali, čim se okupimo, odmah krenu sećanja kako nam je nekada bilo mnogo lepše dok nismo živeli zaključani u sopstvenim stanovima."
BEZ EUFORIJE: Ipak, euforije nije bilo. Nisu euforični organizatori Festivala jer im, između ostalog, kamioni sa dekorom za predstave koji dolaze iz Srbije uz velike probleme prolaze u Crnu Goru; učesnici programa su naporno probali i nastupali u tempu koji nije dozvoljavao opuštenost dokonog turiste, dok je publici čula uznemiravao Festival (pozitivno), ali i "ova situacija" (negativno). Otud i priča o "teškoj kiši": kiša jeste posle dugo vremena stigla u Budvu i otkazala jedno igranje Divljeg meda Ateljea 212, koncert Ramba Amadeusa (mada je on uporno tvrdio da njegov motiv za nastup raste sa jačinom pljuska) i odložila performans Olega Kulika, ali je sumornom raspoloženju umnogome doprinelo i saznanje o tome kako živimo.
Po mišljenju ljudi iz sveta pozorišta sa kojima smo razgovarali, bilo bi teško odrediti šta je u dosadašnjem delu dramskog programa XIV Grada teatra, po izboru selektora Branislave Liješević, bilo najuzbudljivije – ponovni susret, posle bezmalo deset godina, s Nadom Kokotović i Neđom Osmanom, s glumcima Slovenskog mladinskog gledališča, pravi emotivni "sudar" s italijanskim Teatrom "Nukleo" ili "letećim" pozorištem australijske trupe "Strange Fruit" – da nije tri budvanske premijere, od kojih su dve prvorazredni kulturni događaji. Pipi Dugu Čarapu je, po dramatizaciji romana Astrid Lindgren (koprodukcija Grada teatra i podgoričkog Dječjeg pozorišta), režirao Nikola Vukčević, Pad (zajednički projekat Grada teatra, Bitef teatra i festivala Austrijska jesen iz Graca) režirao je Gorčin Stojanović kao prvo izvođenje komada Biljane Srbljanović, jednog od najtraženijih evropskih dramskih pisaca danas, a Antigona u Njujorku Januša Glavackog je, osim kao jugoslovensko praizvođenje velike drame, značajna i kao povratak Bore Draškovića pozorišnoj režiji posle samoizolacije koja je trajala tridesetak godina. Kokotovićeva i Osman su se predstavili produkcijama nastalim u Teatru TKO, koreodramama Julija (po Strindbergovoj Gospođici Juliji u režiji Nade Kokotović, i Joneskovim Stolicama u Osmanovoj postavci; uzbudljiv je bio i susret s glumcima SMG-a te njihovom predstavom Ko se boji Tenesi Vilijamsa, parafrazom najpoznatijih komada ovog spisatelja, sagledanom iz perspektive njegove neobične sudbine.
TRG
PJESNIKA: O programu "Trg pjesnika" Radomir Uljarević,
njegov urednik, kaže: "Ovogodišnji program je drugačiji od
programa ranijih godina utoliko što je većina učesnika iz inostranstva
i što je pretežni dio bio posvećen stranim književnostima. Program je
samo prividno izmijenjen u dijelu koji se tiče učešća domaćih autora.
Naime, 'Trg pjesnika' je ove godine u središte interesovanja postavio
književnu kritiku. Ranijih godina je uglavnom bilo riječi o poeziji ili
prozi i, u skladu sa takvom koncepcijom, učesnici su bili pjesnici ili
prozni pisci, a kritičari su se pojavljivali u drugostepenoj ulozi
prikazivača knjiga o kojima je ovdje bilo riječi ili predgovarača
autorima čije su književne večeri organizovane. Mi smo ove godine
organizovali književne večeri književnih kritičara, a središte pažnje
pomjerili na književnu kritiku kao žanr, kao književnost o književnosti.
Iz dosadašnjih razgovora na 'Trgu' moglo bi se istaći nepodijeljeno
uvjerenje da je povod za nastajanje književnokritičkog teksta sporedan,
često nevažan, tekst valja posmatrati kao autonomno umjetničko
djelo." Razgovore na "Trgu pjesnika" o književnoj kritici
započeli su akademik Novo Vuković i Ivan Negrišorac, a nastavili Milo
Lompar, Gojko Božović i drugi. S druge strane, na "Trgu" je
dosad učestvovalo desetak stranih pisaca, među kojima nekoliko njih čiji
dolazak u zemlju može da se slobodno označi kao kulturni događaj. Do
sada su se našoj publici predstavili Čed Feriz, Vladimir Vojnovič,
Mihail Sineljnikov, Vitalij Šentalinski, Alen Pokar, Dumitru M. Jon,
Karolina Ilika, Antonio Porpeta, a uskoro će u našim programima
nastupiti Andor Silađi, Arnošt Lustig, Peter Krastev, Endru Vahtel,
Peter Esterhazi, Nensi Burke, Žil Kostaz, Kristofer Houp i drugi.
RANI ĐURIĆ: Za prvu polovinu koncertnog programa Festivala, naslovljenog "Muzički odjeci XX vijeka" Maja Popović, selektor, kaže da je on bio u znaku kamerne muzike i gostovanja eminentnog gudačkog kvarteta "Krojcer" iz Londona. Ovaj ansambl, poznat širom svijeta po svojim interpretacijama savremene muzike, premijerno nam je u Jugoslaviji predstavio savremena ostvarenja kompozitora sa kojima sarađuje duži niz godina – američkom autorkom Glorijom Kouts, engleskim kompozitorom Majklom Finisijem, njemačkim stvaraocem Jorgom Vidmanom, čime nas je uveo u moguće zvučne horizonte novog milenijuma.
Kraj prve polovine muzičkog programa budvanskog festivala krunisala je Dunja Vejzović, mecosopran iz Zagreba, koja sada živi i radi u Štutgartu. Koncert u crkvi Santa Marija imao je sve dimenzije velikog umetničkog događaja, koji je ganuo publiku – prvi put su brojni slušaoci, nakon tri bisa, ustali da se poklone jednoj istinskoj muzičkoj zvezdi, koja je i ovom prilikom potvrdila svoj svetski format. Dunja Vejzović je prvi put u svojoj velikoj karijeri nastupala u Crnoj Gori.
Selektor likovnog programa Festivala Petar Ćuković primećuje da je izložba ranih radova Dada Đurića bila otkriće, pokazavši da mladi Đurić pravi moderne radove i bez obzira na to što je u pitanju godina '52/3. "Ta činjenica verovatno će doprineti razbijanju postojećih stereotipa u odnosu na komentare zbivanja na jugoslovenskoj likovnoj sceni", kaže Ćuković. Takođe, boravak Olega Kulika u Budvi pokazao je ispravnom koncepciju da Grad teatar bude producent izložbi, jer se na taj način favorizuje živa misao. To je bio pogled na Crnu Goru izvana, pri čemu je u pitanju čovek koji ruši stereotipe na postojećoj svetskoj umetničkoj sceni. Samim tim bilo je zanimljivo videti kako se on postavio prema mnogim konvencijama koje postoje kad se govori o Crnoj Gori.
Što se tiče dileme da li se budvanski letnji festival na bilo koji način može upotrebiti u političkoj "igri" između Crne Gore i Srbije, odgovor smo dobili takođe od Radomira Uljarevića: "Razgovori na 'Trgu pjesnika', predstavljaju preispitivanje savremene evropske i svjetske književnosti, što povremeno nailazi na provincijalne, izolacionističke i nacionalističke prigovore. Ovih dana su prosto izgubili kontrolu nacionalisti svih boja i vrsta, i svima su puna usta "Trga pjesnika', kaobajagi 'ničije' tribine, a tako je zgodna za zloupotrebe. Glavna teza je da Ronald Harvud nije dovoljno dobar Srbin, čak je Englez, dočim su oni svoje srpstvo dokazali u NATO transporterima na Kosovu, i to u času dok su neki vajni srpski pisci čitali svoje stihove u Budvi."
Radmila Radosavljević
Srđan Popović
