Crna Gora
Kineski transport
Kombi sa vojnim tablicama, u kojem normalno može da se smesti oko osam osoba, umalo postao gasna komora za dvadeset pet Kineza i jednog od organizatora njihovog "transporta"
Dvadeset pet kineskih
državljana otkrivenih prošle subote na putu Podgorica–Budva u pokušaju da se ilegalno
prebace u Italiju izdržavaju zatvorske kazne od po trideset dana. Dobro upućeni
sagovornik "Vremena" tvrdi da su bili gotovo srećni što im je putovanje
osujećeno jer je malo nedostajalo da većina njih put na Zapad okonča tragično. Po
najvećoj žegi i u neuslovnom furgonu kombija bez ventilacije, Podgoričanin Dragoljub
Vlaović, kapetan VJ Aleksandar Todorović iz Podgorice i stariji vodnik Željko Modošan
iz Zrenjanina povezli su dvadeset pet kineskih državljana. Kapetan Todorović i vodnik
Modošan su na službi u kasarni Morača u Podgorici.
Crnogorska policija je na punktu Stanišići iznad Budve u subotu u 17 časova i 30 minuta zaustavila kombi furgon s registarskim tablicma VJ T-48-53, a kapetan Aleksandar Todorović i stariji vodnik Modošan su pokazali dokumenta i ovjereni putni nalog. No, tokom pregleda su se iz furgona čuli komešanje i jauci, i policijska patrola je zatražila da se furgon otvori. Todorović i Modošan su se usprotivili i pozvali se na zakonske propise po kojima civilna policija nije nadležna za takvu kontrolu, pa ni za prekršaje vojnih lica. Policajci, međutim, nijesu popustili i kombi su sproveli do zgrade centra bezbjednosti u Budvi. No, i tamo su Todorović i Modošan odbili da otvore furgon iako su iz njega dopirali sve alarmantniji jauci. Todorović i Modošan su se čak hvatali za oružje i prijetili da će vozilo otvoriti samo u prisustvu vojne policije.
SPAS OD SMRTI: Njihov otpor je, međutim, savladan i policajci su uz pomoć pajsera razvalili vrata. Iz furgona su počeli teturajući da izlaze Kinezi, a desetak ih je ležalo na podu u besvjesnom stanju. Ubrzo je stigla hitna pomoć i ljekari su saopštili da su neke od putnika minuti dijelili od smrti gušenjem.
Sudbinu ilegalnih putnika
dijelio je i Podgoričanin Dragoljub Vlaović, koji je sa Kinezima bio u furgonu ali ni on
nije mogao ništa učiniti da se vozilo prije zaustavi i otvori. Na temperaturi koja se u
Crnoj Gori ovih dana kreće oko 40 stepeni, a na užarenoj magistrali kažu prelazi i 50,
furgon kombija bez ventilacije predviđen za transport robe i u kojem normalno može da se
smjesti oko osam osoba umalo je postao gasna komora za 26 putnika.
Kapetan Todorović i stariji vodnik Modošan ispričali su kasnije u budvanskoj policijskoj stanici da vozilo nije vlasništvo VJ već izvjesnog Milana Kuljića iz Bileće, te da su oni pribavili vojne tablice da bi izbegli česte policijske kontrole. Modošan je izjavio da je on potpisao putni nalog, da je Dragoljub Vlaović bio organizator transporta i da je trebalo da svaki za vožnju dobije 500 njemačkih maraka. Todorović i Modošan su zatim predati vojnoj policiji. Ubrzo se oglasila i Informativna služba Druge armije saopštenjem u kojem se potvrđuju navodi crnogorske policije i u kome se najavljuje da će nakon istrage aktivna lica na službi u VJ biti kažnjena po zakonu.
Crnogorsku javnost iznenadilo je da je viša vojna komanda ovoga puta bez oklevanja osudila nedelo svojih službenika jer su vojne vlasti dosad nebrojeno puta tvrdile da se švercom ljudi i razne robe preko Jadrana bavi crnogorska vlast i policija. Doduše, u svojim tvrdnjama vojne vlasti nikada nisu uspele da ponude tako ubjedljivu argumentaciju kao što je to u ovom slučaju vrlo očigledno učinila republička policija.
KARIKE LANCA: Istraga je otvorena i za sada nema novih zvaničnih detalja o tome ko je bio zadužen da Kineze preveze do Italije. Poznato je da Ratna mornarica ovih dana kontroliše bukvalno svako plovilo, pa zadržava čak i brodove koji prevoze humanitarnu pomoć za Jugoslaviju. Sagovornik "Vremena" blizak pravosudnim organima tvrdi da je sasvim izvjesno da ovo nije izolovan pokušaj šverca Kineza i da bez jakih garancija Todorović i Modošan to ne bi ni pokušali. Dodaje da se očigledno radi o izuzetno dobro orgnaizovanom lancu švercera i da je zanimljivije saznati zašto je nekome bilo stalo da ga prekine.
Za sada se zna samo da je ova grupa Kineza stigla iz Beograda, ali ne i na koji način. Prema tvrdnji izvora "Vremena" koji se poziva na izjave Kineza pred sudijom za prekršaje, oni su za prebacivanje iz Beograda do Italije platili najmanje po 2000 njemačkih maraka. Do Podgorice ili Bara obično stižu vozom u manjim grupicama, a tamo ih prihvata organizator koji traži način da ih prebaci do raznih plovila.
U svakom slučaju, reč je o izuzetno unosnom poslu. Po svoj prilici, švercerski lanac počinje u Kini a završava se u nekoj od zapadnih zemalja. Ovih dana italijanska štampa piše da veliki broj Kineza u Italiju sada uglavnom dolazi preko Crne Gore, koja je usputna stanica na putu od beogradske baze.
Inače, crnogorska policija se dosad nije javno oglašavala ako otkrije ili vrati veću grupu stranih državljana koji namjeravaju da se preko Crne Gore dokopaju Italije. Sagovornik "Vremena" iz crnogorske policije tvrdi da se u Crnoj Gori ne radi ni o kakvom lovu jer u Crnoj Gori ima Kineza koji legalno borave i koji imaju obezbijeđene izvore prihoda, što je jedan od uslova za dobijanje dozvole za boravak. Isti izvor navodi da Kinezi koji dođu u Crnu Goru u najvećem broju slučajeva nemaju nikakvih sredstava za život i da je to jedan od razloga zbog čega im se ne dozvoljava ulazak i boravak u zemlji. Najčešće se događa da su njihove putne isprave, pa i vize sa kojim dolaze u Jugoslaviju falsifikovane. "Kad otkrijemo takve slučajeve, građane s neurednim putnim ispravama izvodimo pred sud ili ih vraćamo odakle su došli jer mi ne vršimo klasičnu deportaciju", naglašava sagovornik "Vremena", i dodaje da se ilegalni boravci najčešće otkrivaju zbog toga što su Kinezi prinuđeni da čekaju na transport do Italije i po nekoliko nedelja. Na primer, u Baru je 17. avgusta kod Volujice, tačnije na plaži Crvena stijena, pronađen leš Kineza sa vidnim povredama na glavi. Nije imao kod sebe nikakvih dokumenata ali se pretpostavlja da je čekao da bude prebačen u Italiju.
Za sada nije moguće proceniti koliko se Kineza domoglo Zapada preko Crne Gore niti koliko ih je vraćeno za Beograd. Ono što je poznato, međutim, jeste da je grupa od stotinak Kineza vraćena iz Bara upravo dok je premijer Filip Vujanović boravio u Kini, i da od tada ne prođe gotovo nijedan dan a da crnogorska policija ne otkrije pojedince i grupice kojima za ulazak u Crnu Goru istina ne trebaju vize, ali koji nemaju po zakonu prijavljen boravak. Takođe, policija sve češće otkriva falsifikovane vize i putne dokumente što navodi na zaključak da iza ovog posla postoji jaka organizacija. Ostaje, međutim, da se otkrije kako grupe Kineza sa falsifikovanim vizama prođu kontrolu na beogradskom aerodromu Surčin.
Velizar Brajović
