Stari Grci >

Zlatni venci za princezu

Izložba fotografija arheoloških nalaza otkrivenih prilikom izgradnje solunskog metroa najava je kako će nađeno blago postati deo svakodnevnog života ovog grada

Za "Vreme" iz Soluna

Dugovekovni gradovi, ispod uličnog asfalta, zgrada i parkova, u svom stomaku čuvaju dokaze o svojoj prošlosti. Jedine prilike da je njihovi stanovnici otkriju su zemljotres, bombardovanje i gradnja. Pre deset godina, Solun je dobio ovu treću, najpovoljniju priliku, kada su počela arheološka iskopavanja zbog gradnje metroa na površini od 19.500 kvadratnih metara.

Solun ili Tesaloniki (gr. Θεσσαλονικη) najstariji je grad na Balkanu, stariji od Konstantinopolisa – Carigrada ili Istanbula. Spada u malobrojne evropske gradove koji postoje preko 2500 godina (što, recimo, nije slučaj s Atinom, koja je u srednjem veku bila selo i svedena na Akropolj). Zvanično, osnovan je 315. godine p.n.e. kada je makedonski kralj Kasandar povezao 26 naselja (Tumba, Termi, Kalamaria, Finikas i dr.), koja su se prostirala diljem Solunskog zaliva, i tom novom gradu dao ime Tesaloniki, po svojoj ženi, Filipovoj ćerki i sestri Velikog Aleksandra. Ime Solun, u prevodu – grad soli, ovom gradu dali su Sloveni koji su se na putu za jug u njemu prvi put susreli s morem.

Pomenuta arheološka iskopavanja, prekinuta pre dve godine, što zbog ekonomske krize, što zbog neslaganja između arheološke zajednice i kompanije Atiko metro i države oko toga šta sa arheološkim pronalascima, nastavljena su ovog leta. Bušilica Metropondikas, tj. miš koji buši metro, kako je Grci popularno zovu, ne prestaje da radi. Sledi odluke arheološkog saveta. Na nekim mestima kopano je i do dubine od 31 metra. Tako se došlo do slojeva iz pretklasičnog, klasičnog, rimskog, vizantijskog i otomanskog perioda, ali i do retkih dragocenih istorijskih nalaza iz perioda između dva svetska rata, kad je ovaj grad još bio kosmopolitski i multinacionalan. Naime pre Drugog svetskog rata, polovinu solunskog stanovništva su činili Jevreji, (pa je zato nazivan mali Jerusalim), iza njih su po brojnosti bili Grci, Turci i drugi Muslimani, Bugari, Franci, koji su bili većinom trgovci iz današnje Italije, Francuske i Holandije i drugi. Brojne civilizacije su za sobom u Solunu ostavile dubok trag.

Arheološkim iskopavanjima je otkriveno 1414 grobnica. Neki pronalasci zaprepašćuju svojim sadržajem i činjenicom da nisu bili pokradeni tokom hiljada godina. Recimo, u grobnici ispod biblioteke Aristotelovog univerziteta pronađeno je osam zlatnih venaca koji su pokrivali telo mlade devojke od glave do pete. Smatra se da je to najverovatnije grobnica neke makedonske princeze, jer ni u jednoj do sada pronađenoj, uključujući i Filipovu u Vergini, nije bilo toliko zlata. Iskopavanjima je, takođe, pronađeno mnogo kovanog novca iz vremena klasičnog perioda, ali i iz vremena Aleksandra Velikog. Prilikom izgradnje stanice metroa u ulici Agia Sofia, otkrivena je kaldrma iz doba Kasandra, po kojoj se vide urezani tragovi točkova iz onog vremena.

Dr Melina Paisidu, vizantinolog i profesor na solunskom Aristotelovom univerzitetu gde predaje topografiju vizantijskih spomenika Soluna, smatra da je otkriće monumentalnih mermernih ploča iz šestog veka od ogromnog istorijskog značaja. To su ploče kojima je proširena Egnatija ili Centralni put (Mέση Οδός) – važna saobraćajnica iz rimskog perioda. Danas su one izvor istorijskih tekstova o životima lokalnih svetaca kao što su sveta Teodora i Sveti Dimitrije (zaštitnik Soluna), o svakodnevnom životu stanovnika, o Agori, o velikoj trgovačkoj raskrsnici Istoka i Zapada. "Sada je moguće povezati Egnatiju s radnjama i velikim crkvenim i manastirskim zdanjima koja su je oivičavala." Kao i većina grčkih arheologa i ona smatra da je važno da monumentalni pronalasci ostanu na svom mestu zato što "reprodukcija arheologije u veštačkoj sredini kao što je muzej znači gubitak originalnosti i samim tim to više nije arheologija. Samo u svom autentičnom prostoru spomenik progovara."

Kompanija Atiko metro i gradske vlasti obećavaju da će u blizini najznačajnih arheoloških otkrića biti izgrađen muzej Metroa, i to u džamiji Hamze-bega na uglu ulica Egnatije i Venizelu, poznatoj i kao Alkazar. Priprema se i izložba fotografija arheoloških pronalazaka iz metroa, koja će biti otvorena u centru grada na otvorenom prostoru, u vreme božićnih i novogodišnjih praznika.

Predviđeno je da svaka stanica metroa ujedno bude i mali muzej bogatog istorijskog i kulturnog nasleđa ovog grada.

Solunski metro je trenutno i najveći grčki državni projekat. Zapošljava nekoliko hiljada radnika, koštaće oko 1,5 milijardi evra, a finansira se iz državnog budžeta i uz pomoć kredita Evropske investicione banke. Isprojektovan je da prevozi 250.000 putnika dnevno, i da njegova centralna linija kreće od zapadnog dela grada sa železničke stanice, do aerodroma na istoku.

Prema najnovijim obećanjima, metro će biti završen 2020. godine. U skeptičnim komentarima slučaj "solunski metro" se poredi sa "pravom slikom grčke stvarnosti, jer se ni posle deset godina još ne vidi kraj radovima na projektu koji bi, da se dešava u Evropi, već odavno bio gotov". Grčko-francuska kompanija Atiko metro, tvrdi da više neće biti zakašnjenja, da su se dogovorili sa arheolozima, i da metro nastavlja da se gradi punom parom, sa svim potrebnim arheološkim nadzorima. Janis Milopulos, novi predsednik kompanije, izjavio je da će metro biti gotov u prvoj polovini 2020. godine, jer "metro nije samo jedan savremeni tehnološki i tehnički, nego pre svega ekološki, kulturni i civilizacijski projekat, jedna šansa za Solun da pronađe svoj novi identitet."

 

POŠALJI KOMENTAR REDAKCIJI		ODŠTAMPAJ TEKST

---