Legenda >

Afrički svetac iz Lešja

katarina milojević tomić

Ko je Sveti Flavijan, i kako su njegove mošti iz Kartagine dospele u Srbiju

U manastiru Pokrova Presvete Bogorodice u Lešju kod Paraćina čuvaju se već petu godinu mošti Svetog Flavijana Kartaginskog. Ubrzo po dolasku moštiju, objavljena je knjiga Akatist i žitije Svetog sveštenomučenika Flavijana Kartaginskog. Izdanje je osmislio i uredio protosinđel Jovan (Milenković), duhovnik manastira Lešja, koji je autor i akatista, dok je žitije priredila antropolog kustos Mila Radovanović, i napisala propratne tekstove o životu hrišćana severne Afrike prvih vekova.

HRIŠĆANSKI VOJNIK: Freska Svetog Flavijana u Lešju

Ko je Sveti Flavijan, i kako su njegove mošti dospele u Srbiju iz Kartagine, neka su od osnovnih pitanja povodom prethodne informacije.

Živeo je u trećem veku u Kartagini i bio je učenik oca Kiprijana, duhovnog vođe hrišćana tog vremena. Hrišćanstvo se u Kartagini javilo krajem prvog veka, a zahvaljujući episkopu Kiprijanu (potiče iz porodice visokog roda nehrišćana) i njegovim spisima, početkom trećeg veka Kartagina je postala centar tamošnje hrišćanske literature. Flavijan je, pod uticajem Kiprijanovog učenja, bio jedan od hrišćanskih vojnika koji su se suprotstavili Rimljanima. Mila Radovanović objašnjava da su hrišćansku crkvu i njene vernike tada pratili učestali progoni. "Gotovo svi rimski vladari, počevši od Nerona, Trajana, do Marka Aurelija i Septimija Severa, hrišćane su videli kao opasnost svom vlastoljublju, a njihova tajna okupljanja na skrovitim mestima kao stalnu pretnju od pobune, pa su pretnjama i kaznama, plašeći vernike i ubijajući sveštenstvo, pokušali da ih progone. Hapšeni su i strašno mučeni pre suđenja, kažnjavani su obezglavljivanjem, bacanjem zverima u amfiteatru, komadanjem gvozdenim kukama i ekserima, spaljivanjem, razapinjanjem i progonstvom, crkve su skrnavljane i pljačkane, a crkveni spisi spaljivani. Mučenja nisu bila osmišljena da izazovu brzu smrt, već da nepodnošljivim uslovima i neprestanim ispitivanjima slome osumnjičenog. Hodnici tamnica crveneli su se od krvi mučenika koji su sa radošću prihvatali vence, nadahnuto preuznoseći molitvu."

U vreme Valerijanovog progona 258. godine uhapšen je i đakon Flavijan uz ostalu hrišćansku braću. Njegovo tamnovanje od nekoliko meseci opisano je u prvom delu žitija. Odatle saznajemo i njegovu poslednju poruku upućenu sabraći u tamnici: "Neka bude mir među vama, ako hoćete da vidite mir u Crkvi i da očuvate jedinstvo ljubavi." On je najverovatnije pogubljen među poslednjima.

Hrišćanstvo je u rimskim provincijama severne Afrike gorljivo prigrljeno i branjeno, i velika stradanja je nisu oslabila. Pod vođstvom episkopa Kiprijana, Kartaginska crkva je postala najviša među crkvama drugih gradova i imala je neizmeran i neizbrisiv uticaj na celokupnu hrišćansku duhovnu misao od antike do savremene epohe. U njoj se, podsetimo, 419. godine održao čuveni Kartaginski sabor.

Može se reći da su se mošti Flavijana Kartaginskog našle u Srbiji zahvaljujući poznanstvu oca Jovana i profesora dr Michaella Hessemana, velikog proučavaoca relikvija. Po rečima oca Jovana, on učestvuje u identifikaciji relikvija koje stignu u Sankt Peterburg kako bi postale vlasništvo Ruske pravoslavne crkve. "Tako je bilo i sa moštima Svetog Flavijana Kartaginskog. Mošti su od 12. veka bile u Crkvi Sankte Marija imakolata, zadužbini trgovačke porodice Hena. Tačan put kretanja moštiju iz Kartagine do njih ne znamo, ali verovatno je da su mošti izvađene krajem 7. veka pre najezde Arapa na Kartaginu i otpravljene u Italiju. Godine 2015, uz dozvolu i blagoslov episkopa kruševačkog Davida (Perovića), mošti sveštenomučenika Flavijana prispele su u manastir Lešje. Pošto nisu bile položene u kivot po pravoslavnom običaju već rimokatoličkom, sa plastičnim dekorima koji ne priliče našoj praksi, po drevnom običaju omivene su u prirodnom ružinom ulju i crvenom vinu uz propisane molitve i na Uskrs unete u manastirski hram lešjanske obitelji. Sveta Pravoslavna crkva proslavlja Svetog Flavijana Kartaginskog 24. februara po julijanskom kalendaru."

U manastiru Lešje je običaj da se posle nedeljne liturgije otvara kivot Svetog Flavijana i da se čita moleban. O tome da je verni narod iz okoline prepoznao svetinju, govori i činjenica da je nekoliko dečaka iz tog kraja dobilo ime Flavijan. Krajem februara je hor koji nosi ime Svetog Flavijana zajedno sa ocem Jovanom bio u Tunisu u poseti mitropolitu kartaginskom Meletiju, i tada je snimljen akatist i film o Svetom Flavijanu. Izgrađen je lep odnos među crkvama, a Ruska pravoslavna crkva u Tunisu kao i mitropolit kartaginski zalažu se da se u severnoj Africi obnovi poštovanje prema kartaginskim mučenicima.


 

POŠALJI KOMENTAR REDAKCIJI ODŠTAMPAJ TEKST