Rusija – Smrt patrijarha Alekseja II >

Drugo krštenje Rusije

boris varga, dopisnik bbc-ja za jugoistočnu evropu

Za vreme Alekseja II Ruska pravoslavna crkva je nakon više od pola veka komunizma obnovljena i ujedinjena sa crkvom u emigraciji

VLADIMIR PUTIN: Poslednji poljubac

Prošlog petka od posledica bolesti srca, u 79. godini života preminuo je patrijarh moskovski i Vseje Rusi Aleksej II. Poslednji oproštaj od poglavara ruskog pravoslavlja održan je u moskovskom hramu Hrista Spasa, koji je on početkom devedesetih godina obnovio, a sahranjen je u Bogojavljenskom saboru u Moskvi. Patrijarh Aleksej II nesumnjivo će ući u svetsku istoriju kao restaurator i ujedinitelj ruskog pravoslavlja, kao humanista i svojevrsni diplomata koji je predvodio Rusku pravoslavnu crkvu u složenim vremenima.

CRKVA I POLITIKA: Patrijarhu Alekseju II pripala je čast da bude duhovni lider u doba obnavljanja pravoslavlja i hrišćanstva u Rusiji nakon pada komunizma, što mu je obezbedilo mesto u istoriji. On je tokom osamnaest godina provedenih na čelu najveće pravoslavne crkve na svetu vodio aktivnu duhovnu borbu sa mnogima koje je Ruska pravoslavna crkva smatrala svojim oponentima: Suprotstavljao se unutrašnjim "raskolnicima" i pružao otpor kako zapadnom liberalizmu tako i zapadnom hrišćanstvu.

Epohu u kojoj je Rusiji trebalo vratiti pravoslavlje sam Aleksej II nazvao je "drugim krštenjem Rusije", simbolično, ali skoro tačno hiljadu godina nakon što je 988. godine Kijevsku Rusiju pokrstio knez Vladimir Veliki istočnom vizantijskom verom. U tome su Ruska pravoslavna crkva i sam patrijarh Aleksej II imali veliku podršku savremene demokratske ruske države u kojoj je, kao i u mnogim postkomunističkim državama, početkom devedesetih godina u politici odlaženje u crkvu postalo neka vrsta pomodarstva.

Kada je reč o savremenoj bliskosti ruske države i pravoslavne crkve, teze kritičara i pristalica podjednako su uverljive. Dok jedni tvrde da sekularna Ruska Federacija mora više pažnje da posveti građanskim vrednostima, jer je to ogromna multinacionalna i multikonfesionalna država sa stalnim međuetničkim trvenjima, posebno na Kavkazu, pristalice državne podrške pravoslavlju smatraju da je crkva jedini faktor istorijskog kontinuiteta Rusije, jer je savremeni ruski politički vrh izašao upravo iz komunističke nomenklature, te da vrednosti hrišćanstva Rusiju približavaju evropskim vrednostima.

REFORMA I OTPOR: Zasluge Alekseja II u praksi najviše su vidljive u obnavljanju parohijskog i manastirskog duhovnog života, religijskog obrazovanja, tradicije humanog rada, a 2000. godine Ruska pravoslavna crkva usvojila je "Socijalnu koncepciju", prvi u istoriji dokument o principima odnosa ruske crkve sa društvom i državom. Za vreme Alekseja II, u maju 2007. godine, organizovano je ujedinjenje Ruske pravoslavne crkve u Rusiji i najveće emigrantske crkve – Ruske pravoslavne crkve u inostranstvu, rascep koji je trajao od kako su boljševici došli na vlast.

Diplomatske sklonosti Alekseja II verovatno potiču od njegovog porekla i vaspitanja u Pribaltici, ali je patrijarh bio ne manje spreman da donosi odlučne i pomalo stroge odluke. Jedna od njih jeste razrešenje dužnosti potčinjenih iz redova ultrapravoslavne struje u ruskoj crkvi, koji su ga kritikovali za "blagost" i "preveliku otvorenost".

Patrijarh se borio protiv zapadnog liberalizma, koji je u Rusiju ušao na talasu demokratizacije. Međutim, Aleksej II snažno je kritikovao Vatikan i Katoličku crkvu za prozelitizam i vođenje misionarske delatnosti u tradicionalnim pravoslavnim zemljama. Ruska pravoslavna crkva bila je nezadovoljna obnavljanjem grko-katoličke unijatske crkve u Ukrajini, a jedan od većih izazova budućeg ruskog patrijarha biće reakcija na stremljenje vlasti u Kijevu da formira svoju autokefalnu pravoslavnu crkvu, jer je poznato da Ukrajinska pravoslavna crkva moskovskog patrijarhata ima najveći uticaj u Ukrajini.

Tajnim glasanjem vršiocem dužnosti patrijarškog prestola prošle nedelje bio je izabran mitropolit smolenski i kalinjingracki Kiril. Novi poglavar Ruske pravoslavne treba da bude izabran na Pomesnom Saboru najkasnije za pola godine.


 

Od crkvenog hora do patrijarha

Aleksej II, inače Aleksej Mihajlovič Ridiger, rođen je 23. februara 1929. godine u glavnom gradu Estonije Talinu, u religioznoj porodici od oca pravoslavnog sveštenika nemačkog porekla Mihaila Ridigera (porodica koja je prihvatila pravoslavlje u XVIII veku), i majke iz stare plemićke ruske porodice Elene Pisareve, koji su pre završetka Prvog svetskog rata napustili Petrograd i preselili se u Pribaltiku. Detinjstvo je mali Aleksej uglavnom provodio u duhovnoj atmosferi, pevao je u horu i obilazio manastire. Nakon što se Estonija 1947. godine našla pod kontrolom sovjetskih vlasti, Aleksej Mihajlovič je upisao Lenjingradsku duhovnu seminariju. Zamonašio se nakon smrti majke 1961. godine, ne zadugo posle čega je postao episkop talinski i estonski i zamenik predsednika Odeljenja spoljnih crkvenih poslova Patrijarhata u Moskvi. Bio je upravnik poslova Ruske pravoslavne crkve i stalni član Svetog sinoda sve do 1986. godine kada je izabran za mitropolita lenjingradskog i novgorodskog. Doktorirao je teologiju i objavio mnogobrojna teološka dela i na temu istorije crkve. Govorio je engleski, estonski, nemački i služio se francuskim. Aleksej II je 3. juna 1990. godine bio izabran na presto patrijarha na pomesnom saboru Ruske pravoslavne crkve, nakon smrti patrijarha Pimena, čime je postao 15. patrijarh Vseja Rusi od vremena uvođenja patrijaršije u Rusiji 1589. godine.


POŠALJI KOMENTAR REDAKCIJI ODŠTAMPAJ TEKST