Estradne regionalne veze:
Publika protiv istorije

Stvari polako napreduju, ali, više intuitivno nego što se činjenicama može potkrepiti, jasno je da ćemo još pričekati na tandem kakav su bili Bata Živojinović i Boris Dvornik

Odnosi između estradnih i drugih umetnika iz bivše Jugoslavije u poslednjoj deceniji najbolje bi se mogli opisati kao – neobični i ambivalentni. Osim tržišnog faktora, koji se još zove i ukus publike, saradnju muzičara, glumaca i reditelja ovdašnjih i tamošnjih uslovljavaju još i politički stavovi – bilo lični ili zvanični državni. A ponekad se upetlja i kulturna elita ili neko udruženje građana. Ipak, glavni kriterijum za to kako će neko "odavde" biti prihvaćen "tamo" svodi se na to gde je bio i šta je radio i pričao za vreme ratova devedesetih. Tako, na primer, Oliver Mandić, kantautor, pevač, ratnik i patriota, nikada neće moći da održi koncert u Hrvatskoj, što verovatno ne bi ni hteo. Isti je slučaj i sa hrvatskim proustaški orijentisanim pevačem Markom Perkovićem Thompsonom, koji je nedavno izjavio da bi rado nastupio u Beogradu, ako se ispostavi da tamo ima publiku. Verovatnoća da Thompson nastupi u Beogradu jednaka je mogućnosti da u Beogradu postoji kritična masa onih koji "otkidaju" na stihove: "Oj, Neretvo, teci niza stranu, nosi Srbe plavome Jadranu". Dakle, nikakva. Ali, opet, paradoksalno, izvesni Joško Tomičić, Thompsonov saradnik i izvođač slične orijentacije, krajem devedesetih imao je hit "Idi vraže, gdje te traže", koji se "sve u šesnaest" vrteo po srpskim diskotekama i lokalnim radio-stanicama. Tomičić je poginuo u saobraćajnoj nesreći 2000. godine, pa nije stigao da se još više pročuje po Srbiji, a mlađana srpska publika nikada nije saznala uz čiju je pesmu "šrafila" u noćnim provodima.

...Severina i...

S druge strane, velika je enigma kako bi u Hrvatskoj prošao koncert Svetlane Cece Ražnatović. Sudeći po komentarima na Jutjubu i raznim forumima i blogovima, mladi u Hrvatskoj rado slušaju njene pesme, ali isključivo po kućama i u diskotekama. Na TV i radio-stanicama ih je apsolutno nemoguće čuti. U tom smislu, Hrvatska radiotelevizija (HRT) napravila je svojevrstan presedan kada je u oktobru 2007. na svom Drugom programu emitovala petominutni prilog sa beogradskog Fashion Weeka, u kom se, pored drugih pevačica iz Srbije, poput Goce Tržan, Ane Nikolić i Tijane Dapčević, pojavljuje i Ceca. Na početku se nećka, pominjući loša iskustva sa HRT-om, ali ipak daje izjavu. Na novinarsko pitanje da li se može očekivati njen nastup u Hrvatskoj, Ceca odgovara da je još rano i da još treba sačekati "da se duhovi smire". Ti duhovi koje pominje uzburkali su se godinu dana kasnije, kada je počelo emitovanje regionalnog rijaliti šoua "Operacija trijumf", koncipiranog kao svojevrsna akademija na kojoj mladi talenti uče pevanje i scenski nastup, jednom nedeljno nastupaju pred publikom, pevajući duete sa muzičkim zvezdama. Kada se proneo glas da bi jedna od tih zvezda mogla biti i Ceca (glas, koji će se kasnije ispostaviti kao netačan, jer u "Operaciji trijumf" nikada nije nastupio nijedan izvođač folk-muzike), Federalna televizija BiH (pripada bošnjačko-hrvatskom entitetu), koja prenosi "Operaciju trijumf", najavila je da će u slučaju Cecinog gostovanja svojim gledaocima uskratiti ton i sliku dok njen nastup ne bude završen.

Ima slučajeva kada naklonost publike prevagne nad turbulentnom istorijom, pa je zahvaljujući tome Lepa Brena, uprkos protestima veterana ratova u Hrvatskoj i sličnim akcijama u Bosni, prošlog leta održala odlično posećene koncerte u Zagrebu i Sarajevu.

Ista ta "Operacija trijumf" možda je najviše u poslednjih nekoliko godina doprinela normalizaciji estradnih odnosa u bivšoj Jugoslaviji. Takmičari su u ovom rijalitiju došli u Beograd iz različitih delova Srbije, ali i iz Bosne, Makedonije i, prvi put u istoriji rijalitija u Srbiji, i iz Hrvatske. Žiri koji je svake nedelje ocenjivao napredak takmičara, takođe je bio u internacionalnom sastavu: tekstopisac Marina Tucaković, frontmen grupe Magazin Tonči Huljić i pevačica grupe Ambasadori Ismeta Dervoz. Suprotno dotadašnjem pravilu da u regionalnim rijalitijima pobeđuje takmičar iz Srbije (kao najbrojnije među državama učesnicama), pobednik "Operacije trijumf" bio je Adnan Babajić iz Živinica kod Tuzle, a Splićanin Igor Cukrov stigao je do finala. Značaj "Operacije trijumf" za unapređenje odnosa u regionu, ipak, ne ogleda se ni u tome ko je pobedio ni u činjenici da su takmičari iz gotovo svih bivših jugoslovenskih republika živeli 100 dana pod istim krovom, već u tome što za tih 100 dana nije došlo ni do najsitnijeg koškanja, a kamoli incidenta na nacionalnoj osnovi. Očigledno je da buduće zvezde time nisu nimalo opterećene, za razliku od svojih već afirmisanih kolega, što je potvrdio jedan drugi rijaliti šou. U nedavno završenoj "Farmi", gde poznati žive u uslovima iz XIX veka, bez struje i tekuće vode, gaje stoku i obrađuju zemlju, hrvatska pevačica Marina Perazić više puta je od svojih kolega iz Srbije prozvana zbog toga što učestvuje u srpskom rijalitiju, dok je za njih nemoguće da se pojave u sličnom programu u Hrvatskoj. Zalud behu Perazićkina objašnjenja da se u Beogradu oseća kao kod kuće i da nema nikakvog uticaja ni na producente hrvatskih rijalitija ni na tamošnju kulturnu politiku.

...Lepa Brena

Ipak, ne treba zaboraviti da i ovaj vid regionalne umetničke saradnje ima pionire. U svetu muzike to su Đorđe Balašević i Bajaga iz Srbije, ili Alka Vujica, kao jedna od prvih hrvatskih zvezda koja je posle ratova nastupila u Srbiji (za doček nove 2000. na Beogradskom sajmu "popila" je i pivsku flašu iz publike, ali su je kolege zaštitile, pre svih Džej Ramadanovski, koji je izašao na scenu i ostao tu dok Alka nije završila nastup). U drugoj polovini devedesetih, Srbiju je preplavio talas jugonostalgije, pa je već 1998. Hari Mata Hari održao seriju koncerata u Srbiji.

Kao što su poboljšanju odnosa na muzičkoj sceni najviše doprineli rijaliti programi, tako je za ponovno uspostavljanje veza između dramskih umetnosti najzaslužnija zabava za široke narodne mase – TV sapunice. Nakon što je prva hrvatska telenovela "Villa Marija" postigla ogromnu gledanost u Srbiji (prikazivana na Televiziji Pink, gde je emitovanje prve epizode počelo samo pola sata nakon premijere na HRT-u), hrvatski producent Roman Matejić odlučio je da za svoj naredni projekat, seriju "Ljubav u zaleđu", angažuje dvoje glumaca iz Srbije: Maju Noveljić-Romčević i Nenada Stojmenovića. Serija je ponovila uspeh "Ville Marije" i u Hrvatskoj i u Srbiji. Od bosanskih glumaca, u Srbiji je led probio Zijah Sokolović, angažmanom u seriji "Ljubav, navika, panika".

Zahvaljujući internetu i kablovskim i satelitskim kanalima, glumci i muzičari iz okruženja teško da bi i bez obnavljanja saradnje mogli da ostanu potpuno nepoznati publici u susednim zemljama. Osim toga, Severina ili Dino Merlin u Srbiji su popularniji od mnogih domaćih izvođača. Stvari polako napreduju, pa se sve češće može čuti da je prostor bivše Jugoslavije jedinstven, bar kada je o pop-kulturi reč. Ali, više intuitivno nego što se činjenicama može potkrepiti, jasno je da ćemo još pričekati na tandem kakav su bili Bata Živojinović i Boris Dvornik.

Jovana Gligorijević